 |
تاريخ و زمان |
|
| |
جستجو |
|
| |
بازديدها |
|
|
| |
درباره كتابداري |
 |
|
|
|
|
|
|
|
وبلاگ: دريچه‌اي نو در دنياي كتابداري و اطلاعرساني - نويسنده: طاهره كرمي |
|
|
|
چكيده
كتابداران از جمله اولين افرادي بودند كه از اين وبلاگ استقبال نمودند و از آن براي انتشار عقايد، افكار و اطلاعات خود به نحوه‌هاي مختلف استفاده كردند. وبلاگ از آن جهت براي كتابداران مهم است كه بر خلاف ديگر فناوريها، نيازي به تخصص در ديگر حوزه‌ها ندارد و كتابداران با هر ميزان آگاهي از اينترنت و رايانه ميتوانند نويسنده وبلاگ باشند و از اين وسيله براي ترويج آگاهي‌هاي خود , معرفي خدمات كتابخانه خود , ارتباط با همكاران ديگر، و افزايش دانش خود استفاده كنند. به وسيله وبلاگ ميتوان به راحتي خوانندگان و كاربران كتابخانه را از منابع، كتب و مواد جديد مطلع كرد، قوانين و خدمات كتابخانه را منتشر نمود، سؤالات مرجع را پاسخ داد، اطلاعات و اخبار جديد در حوزه كتابداري و اطلاعرساني را به سرعت منتشر كرد و براي آموزش كتابداري از آن بهره گرفت. در اين مقاله ضمن معرفي وبلاگ و مروري بر تحقيقات انجام‌شده در اين زمينه , كاركردهاي مختلف آن در دنياي كتابداري و كتابخانهها بررسي شده است.
كليدواژه‌ها: وبلاگ، بلاگ، وبلاگنويسي، كتابداري و اطلاعرساني، كتابداران
1. وبلاگ چيست؟وبلاگ از دو واژه «وب» و «لاگ» تشكيل شده و در لغت به معناي «به اشتراك گذاشتن وب» ميباشد، يعني فضايي كه در آن هر يك از كاربران اينترنت ميتوانند به صورت پيوسته (آنلاين) اطلاعات, افكار، عقايد، يادداشت‌هاي شخصي، مقالات، عكس خود را به اشتراك بگذارند (بهبهاني، 1382).
از نقطه نظر كاربران، وبلاگ صفحهاي است با:
1. محتواي مرتب‌شده كه مطالب آن به صورت متن، پيوند (لينك) و تصوير، با نظم تاريخي معكوس منتشر ميشود؛
2. برچسب زمان براي هر مطلب تا خواننده، زمان ارسال مطالب را بداند؛
3. آرشيو مطالب قديميتركه به سادگي قابل دسترسي است (Loft, 2004).
وبلاگها اطلاعات دستهبندي‌شده و قابل جستجو را براي گروه زيادي از كاربران قابل دسترسي ميسازند و در واقع نوعي اجتماع اطلاعاتي فراهم كردهاند كه در آن، به افراد اجازه شركت در بحثها داده ميشود. نرم‌افزارهاي وبلاگنويسي نظر بسياري از مردم را نسبت به وب تغيير دادهاند، زيرا به سادگي و با فشار دادن يك دكمه ميتوان مطالب را به هر جاي ديگر ارسال كرد. عوامل اساسي محبوبيت و موفقيت وبلاگها عبارت‌اند از: تعامل دو يا چند جانبه, فناوري ساده, سرعت و سهولت خواندن, ارائه اطلاعات فراتر از اخبار، و ايجاد روحيه همكاري و مشاركت (Carver, 2003).
2. وبلاگنويسي از كجا شروع شد؟ به جرأت ميتوان درباره ظهور اولين وبلاگها بحث كرد، اما به نظر ميرسد كه صفحه "What's new page" متعلق به "Mosaic"كه از ژوئن1993 تا 1996 فعاليت ميكرد به عنوان آغازگر اين كار شناخته شده است. برخي از علاقه‌مندان به وب تصميم گرفتند پيوندهايي را كه روزانه جمعآوري كرده بودند در يك صفحه وب قرار دهند؛ برخي از آن‌ها هم فايل‌هاي معيني را گردآوري كرده بودند, اما به علت حجم بالاي آن‌ها به دنبال راه بهتري براي سازماندهي مطالب مورد علاقه خود بودند. جستجوهاي جالب، صفحات خانگي آن‌ها را تبديل به ليست‌هاي متوالي از پيوندها - همراه با متن توصيفي براي اطلاع خوانندگان - كرد (Blood, 2002, p. 5).
واژه وبلاگ را «يورن بارگر» نخستين بار در دسامبر 1997 به اين قصد به كار برد؛ در نوامبر 1998 «جسي جيمز گارت»[1] ويراستار «اينفوسيفت»[2] حين گشت‌وگذار در وب، فهرستي از پايگاههايي را كه «مثل پايگاه خودش»[3] بودند جمعآوري كرد و آن را براي «كمرون برت» فرستاد، «برت» هم آن را در پايگاه "Camworld" منتشر كرد. پس از آن افراد ديگري هم نشاني صفحات خود را براي او فرستادند تا نامشان به فهرست اضافه شود. در ابتداي سال 1999 در صفحه اختصاصي «جسي» نام 23 وبلاگ فعال ديده ميشد (Barrett, 2002).
«پيتر مرهولز»[4] در اوايل 1999 اين عبارت را به صورت"We-Blog" تلفظ كرد و واژه مخفف «بلاگ» اين گونه بر سر زبان‌ها افتاد. ويراستار و تهيه‌كننده وبلاگ هم «بلاگر» ناميده شد. در همين موقع عده زيادي شروع به وبلاگنويسي كردند و روز به روز بر تعداد كساني كه وبلاگ تهيه مي‌كردند، افزوده ميشد.
تا ژوئيه 1999 افزايش وبلاگها به نحو يكنواختي ادامه داشت, اما زماني كه سر وكله «پيتاس»[5] ( اولين ابزار رايگان وبلاگنويسي) پيدا شد، ناگهان صدها وبلاگ تازه ساخته شدند. در آگوست همان سال شركت «پيرا»[6] نيز ابزاري موسوم به «بلاگر» را كه هنوز پر استفاده‌ترين ابزار وبلاگنويسي است, عرضه كرد؛ با سهولتي كه اين ابزارها ايجاد كردند موج وبلاگنويسي به نحو سرسام‌آوري بالا گرفت (Baush, & et al, 2002, p. 10).
به اين ترتيب وبلاگها جاي سايتهاي مشابهي را كه امكانات اشتراك را به وجود آورده بودند، گرفتند. با رواج خدمات وبلاگنويسي و سهولت ايجاد وبلاگ، تعداد وبلاگها روز به روز بيشتر شد و به اين ترتيب وبلاگها به مداخل كوتاه شخصي تبديل شدند كه هميشه با نوع جديدي از ابزارهاي ساده وبلاگنويسي به وجود مي‌آمدند و پيوندهايي كه در اين وبلاگها وجود داشت عمدتاً به ديگر وبلاگها اشاره داشتند.
امروزه صدها هزار وبلاگ و ده‌ها نوع نرم‌افزار و ابزار, طراحي شده كه به طور ويژه كار روزآمدسازي وبلاگها را انجام ميدهند. اين وبلاگها براي احاطه بر هر موضوعي و انعكاس نگرش‌هاي متنوع, از دنياي خصوصي نويسندگان گرفته تا دنياي عمومي، فرهنگ و وقايع جاري و هر چيزي كه حول و حوش آن‌ها است، ايجاد شده‌اند. به طور كلي جذابيت هر وبلاگ به شخصيت, علائق و عقايد نويسنده آن و تركيب پيوندها و تبليغات شخصي آن بستگي دارد. اين پيوندها در واقع به همه چيز و هيچ چيز اشاره دارند؛ از مقالات پيچيده درباره هنرمندان تا تحليل اخبار و وقايع جاري كه در سايتهاي دوستانشان قرار دارند. به اين ترتيب وبلاگها كمكم وارد دنياي حرفه‌ايها و متخصصان هم شدند.
3. وبلاگ, كتابخانه و كتابدارانكتابداران ازجمله اولين افرادي بودند كه از اين پديده جديد استقبال نمودند و از آن براي انتشار عقايد، افكار و اطلاعات خود به نحو‌هاي مختلف استفاده كردند. «بليندا ويور»[7] نويسنده خبرنامه "Incite" در «انجمن كتابداري و اطلاعرساني استراليا» ميگويد: «هر چه بيشتر از وبلاگ استفاده ميكنم بيشتر به اين نتيجه ميرسم كه وبلاگ، شكل مناسبي براي آگاهيرساني جاري است.» وي وبلاگهاي اطلاعاتي را منابع معتبري از اطلاعات تازه, آرا، و نظرات مربوط به يك موضوع ميداند. امروزه نه‌تنها تعداد زيادي وبلاگهاي اطلاعاتي توسط متخصصان موضوعي ايجاد شده و نگهداري ميشوند، بلكه غالباً مشاركت ديگر متخصصان را از طريق نظردهي به خود جلب ميكنند (Clyde, 2004a, p. 23).
«پائولا جي. هين»[8] ميگويد: «وبلاگها براي كتابداران پديدهاي طبيعي هستند.» تعدادي از كتابداران به سرعت وبلاگها را به عنوان منابع مهم عقايد، اطلاعات، تفريح و سرگرمي شناختهاند و وبلاگهايي به وسيله كتابداران، كتابخانهها و سرويس‌هاي اطلاعرساني، بخش‌هاي كتابداري و اطلاعرساني دانشگاهها، و انجمنهاي حرفهاي كتابداري ساخته ميشوند. بدين ترتيب در حوزه كتابداري و اطلاعرساني، وبلاگهايي به وجود آمدهاند كه اطلاعات جاري درباره علوم كتابداري و اطلاعرساني را به صورت عام يا خاص، براي خوانندگان تهيه ميكنند (Clyde, 2004a, p. 67). وبلاگ از آن جهت براي كتابداران مهم است كه بر خلاف ديگر فناوريها نيازي به تخصص در ديگر حوزه‌ها ندارد و كتابداران با هر ميزان آگاهي از اينترنت و رايانه ميتوانند نويسنده وبلاگ باشند و از اين وسيله براي ترويج علم خود, معرفي خدمات كتابخانه خود, ارتباط با همكاران ديگر، و افزايش دانش خود استفاده كنند.
مدارس و انجمنهاي كتابداري نيز وبلاگهايي براي اعضاي خود تهيه كردهاند. كتابداران و دانشجويان رشته كتابداري و اطلاعرساني در ايجاد وبلاگهاي شخصي كه تمام يا قسمتي از وبلاگ درباره موضوعات تخصصي بحث ميكند، فعال‌اند. از وبلاگها در حوزه ميز مرجع و در گستره وسيعي از موضوعات، ميتوان به عنوان منابع اطلاعات و عقايد جاري بهره گرفت. به علاوه، وبلاگهايي درباره وبلاگها يا «ابر ابزار»هايي[9] كه به سرعت تغييرات هر حوزه را منتقل ميكنند، وجود دارند.
«لئورلكلايد» با هدف بررسي وبلاگهاي كتابخانهها, با استفاده از موتورهاي جستجو و راهنماهاي اينترنتي تعداد 55 وبلاگ را كه توسط كتابخانهها نگهداري و حمايت مي‌شدند، شناساييكرد. وي اين وبلاگها را با استفاده از فنون تحليل محتواي وب‌سايت‌ها مورد مطالعه قرار داد. وبلاگهاي انتخاب‌شده متعلق به 3 كشور امريكا، كانادا و انگلستان، و اكثريت آن‌ها آمريكايي بودند. مطالعات وي نشان ميدهد كه كتابخانههاي عمومي و آكادميك نسبت به ديگر انواع كتابخانهها علاقه بيش‌تري به داشتن وبلاگ دارند. مهم‌ترين هدف از ايجاد وبلاگ تهيه اخبار، اطلاعات، و دادن ارجاعاتي به منابع اينترنتي براي كاربران آن‌ها است. تعداد بسياركمي از وبلاگها از امكانات جذاب در وبلاگهاي خود استفاده كردهاند و تنها يك‌‌پنجم وبلاگها به صورت روزانه، و تنها نيمي از آن‌ها به صورت هفتگي روزآمد ميشوند.كم‌‌تر از نيمي از آن‌ها از خدمات «آراس‌اس»[10] استفاده كردهاند. تعداد زيادي از كتابخانهها از نرم‌افزارهاي وبلاگنويسي رايگان مانند «بلاگر»[11] استفاده كردهاند. وي پس از ارائه پيشنهادهايي براي كتابخانه‌هايي كه قصد ايجاد وبلاگ دارند به اين نتيجه ميرسد كه وبلاگهاي كتابخانهها هم مانند ديگر فناوريها، در طي سال‌هاي آينده قديمي خواهند شد (Clyde, 2004b).
4. انگيزهها، اهداف و كاركردهاي وبلاگ‌نويسيقدرت اصلي وبلاگها سهولت روزآمدي آن‌ها است كه از طريق ميز كار يا به وسيله يك تلفن همراه امكانپذير است. شكل وبلاگ كه در آن اطلاعات جديدتر در اول ظاهر ميشود، اين جنبه را روشن‌تر كرده است. همچنين تعداد زيادي از وبلاگهاي اطلاعاتي به طيف گسترده‌اي از آرا و عقايد و ديگر منابع اطلاعاتي ارجاع ميدهند. بيشتر وبلاگهاي اطلاعاتي علاوه بر پيوندهاي داخل پيغام‌ها، به ديگر وبلاگهاي موجود در آن زمينه موضوعي، يا وبلاگهايي كه به ساير منابع مفيد راهنمايي ميكنند، پيوند ميدهند و از آن‌ها ميتوان به‌عنوان ميز مرجع يا براي ارائه خدمات اطلاعاتي استفاده كرد. همچنين ميتوانند پايه مواد خواندني و توسعه فعاليت‌هاي حرفهاي باشند.
«يان وينش» وبلاگها را نوعي شيوه آگاهيرساني حرفهاي معرفي مي‌نمايد و اشاره ميكند مواردي كه معمولاً در يك وبلاگ ديده ميشوند عبارت‌اند از: آرشيو مطالب قديميتر (با قابليت جستجو), امكان نظردهي خوانندگان درباره مطالب وبلاگ. وي همچنين 3 كاركرد عمده وبلاگها براي كتابداران را چنين برميشمارد: استفاده شخصي كتابداران براي روزآمدكردن اطلاعات، به عنوان وسيله‌اي براي جلب توجه كاربران، و به عنوان وسيله‌اي براي تهيه اطلاعات درباره كتابخانهها و خدمات آن‌ها (Winsh, 2004). بنابراين با توجه به ويژگي‌هاي منحصر‌به‌فرد وبلاگ مانند سرعت و سهولت انتشار اطلاعات, بهره‌گيري از سيستم‌هاي اشاعه خودكار اطلاعات, نظم تاريخي معكوس, آرشيوهاي قابل تورق و ديگر موارد گفته‌شده، اين منابع ميتوانند سهم مهمي در اطلاعرساني و خبررساني در ميان رسانه‌هاي خبري، خصوصاً در جوامع الكترونيكي داشته باشند.
انگيزههاي وبلاگنويسي متفاوت‌اند، ولي بيشتر وبلاگنويسان در يك ويژگي مشترك‌اند: «تمايل به اشتراك اطلاعات، عقايد و يافته‌ها با ديگران». «ربكا بلاد» سه انگيزه را مهمتر ميداند: اشتراك اطلاعات، كسب شهرت، و ابراز وجود. وي معتقد است هر يك از اين دلايل ممكن است دليل ابتدايي براي ايجاد وبلاگ باشد، ولي هيچكس براي مدت طولاني بدون داشتن يكي از اين سه انگيزه، وبلاگي را نگهداري نميكند (Blood, 2002, p. 59). «اوليور رد» پنج انگيزه مهم وبلاگنويسي را ثبت وقايع زندگي شخصي نويسنده، بيان احساسات، ابراز عقايد به صورت نوشتاري، شكل دادن به ارتباطات، و نگهداري برنامههاي شخصي برميشمارد (Wrede, 2003).
علاوه بر افراد، سازمان‌ها و شركتها، مؤسسات و انجمنهايي هم كه وبلاگ مي‌نويسند اهداف خاصي مثل اشتراك اطلاعات يا مديريت دانش، ارتباط با مشتريان يا جامعه محلي، تأثير بر افكارعمومي، آزمودن محصولات، يا ايجاد فرصت‌هايي براي كسب آراي عمومي دارند. از جمله اين سازمان‌ها ميتوان از كتابخانهها نام برد كه بر اساس نوع، هدف و جامعه كاربران خود، اهداف و انگيزههاي متفاوتي از تهيه وبلاگ دارند؛ از جمله: اشاعه اخبار و اطلاعات كتابخانه، معرفي منابع جالب و جديد به كاربران، اشتراك اطلاعات حرفهاي براي كتابداران، آموزش كتابداري، و...
اهداف متنوعي براي وبلاگهاي كتابخانهها ميتوان برشمرد: ارزيابي نيازهاي اوليه و اطمينان از اين كه وبلاگ، فرم مناسبي براي ارتباطات ميباشد، ممكن است يكي از اين اهداف باشد؛ اهداف ديگر عبارت‌اند از: راهنمايي كاربران به منابع و اخبار جالب و مفيد؛ ارائه اطلاعات درباره فعاليت‌ها، وقايع ملي و محلي در حوزه فناوري اطلاعات، كتاب و دنياي كتابخانهها؛ ارائه اخبار مهم خدمات كتابداري و اطلاعرساني؛ ارسال نظرات خوانندگان.
«مريلين بلاك» در پژوهشي انگيزههاي كتابداران مختلف از وبلاگنويسي را اين‌گونه بر مي‌شمارد:
1. اهداف حرفهاي و تخصصي، يافتن منابع مرجع مناسب در وب نامرئي؛[12]
2. آگاهي از منابع جديد و روزآمد نگه‌داشتن دانش شخصي؛
3. وارد كردن كتابداران به دنياي جديد ابزارهاي فناوري اطلاعات؛
4. معرفي منابع ارزشمند؛
5. اين كه كتابداران هر روز به اينترنت و وب سري بزنند؛
6. معرفي مجلات و نشريات جايگزين؛
7. به عنوان ابزار آگاهيرساني جديد؛
8. فقط براي سرگرمي (Block, 2001).
كتابداران و حتي ويراستاران مجلات حرفهاي هم ممكن است براي آگاهي از بحثهاي گروهي و موضوعات روز، مطرح كردن خود و آشنايي با نويسندگان جديد و آگاهي از بحثهاي علمي- تحقيقي, نياز به مطالعه روزمره اين منابع داشته باشند. «بلاك» معتقد است كه با ورود نسل جديد از كتابداران كه بر مبناي وب كار ميكنند, تمايل به «خواندن» به تنهايي, جاي خود را به تمايل به «خواندن و مشاركت» خواهد داد.
5. انواع وبلاگهاي كتابداري و اطلاعرساني وبلاگها را براساس محتوا، شكل، اهداف، روش‌هاي ايجاد، و مشخصات نويسندگان آن‌ها ميتوان به گروه‌هاي متفاوت تقسيم كرد كه معرفي تمام آن‌ها در مجال اين مقاله نيست. بنابراين تنها به انواع وبلاگهاي كتابداري مي‌پردازيم. «ترزا راس امبري»[13] به وبلاگهاي آموزشي[14]و وبلاگهاي مشترك در دنياي كتابداري اشاره ميكند. «وبلاگهاي مشترك»[15] وبلاگهايي هستند كه چندين نفر به طور همزمان آن‌ها را نگهداري ميكنند؛ مانند وبلاگ "Handheld Librarian"[16]. اين نوع وبلاگ ابزار مناسبي براي اشتراك و انتقال اطلاعات و همكاري در زمينههاي تخصصي است. در برخي موارد از وبلاگها براي اشاعه اخبار و در برخي موارد به عنوان ابزارهاي ارتباطي دروني براي آموزش استفاده ميشود. برخي كاركردهاي وبلاگهاي آموزشي عبارت‌اند از: طراحي شرح درس، آزمونها و معرفي منابع, استفاده از موتورهاي جستجو و جمعآوري كننده‌هاي اطلاعات و اخبار[17] براي تهيه منابع درسي, يا ارزيابي منابع پيوسته (Embrey, 2002).
«بليك كارور» نيز وبلاگهاي كتابداري را دو دسته ميداند: وبلاگهاي شخصي[18] و وبلاگهاي اطلاعاتي[19]. وي جنبه‌هاي مختلف وبلاگهاي اطلاعاتي را اين‌گونه برمي‌شمرد: اين وبلاگها چيزي بيشتر از يك سايت خبري صرف هستند, مطالب مناسب به خوانندگان ارائه ميكنند و به آنان اجازه مشاركت در بحثها را ميدهند, و در نهايت آن‌ها را يك رسانه جايگزين ميداند. وي معتقد است افزودن وبلاگ به وبسايت كتابخانه ميتواند شهرت كتابخانه را افزايش دهد, موجب تشويق كاربران شود و در بهترين حالت, ميتواند وبسايت كتابخانه را در جامعه‌اي ديناميك كه در آن, هر كس در حال به اشتراك گذاشتن دانش است، قرار دهد (Carver, 2003).
6. وبلاگهاي فعال درحوزه كتابداري و اطلاعرساني متأسفانه يافتن اطلاعات درباره وبلاگها و تعداد آن‌ها بسيار مشكل است. هيچ منبع چاپي يا اينترنتي درباره وبلاگها وجود ندارد. ابزارهايي در اين زمينه وجود دارند, اما پوشش بهترين آن‌ها هم چندان جامع نيست. موتورهاي جستجوي عمومي مثل «گوگل», «تئوما» و «آل دِ وب» در نتايج جستجوهاي خود صفحاتي از وبلاگها را هم بازيابي ميكنند. در كنار اين‌ها, برخي موتورهاي جستجوي تخصصي وبلاگها هم وجود دارند مانند: "Technorati" و "Daypop"؛ ولي اين موتورهاي جستجو اغلب, مطالب وبلاگها را بازيابي ميكنند و در جستجوي وبلاگها از نظر موضوعي ناكام ماندهاند.
اما راهنماهاي اينترنتي در اين مورد موفق‌تر عمل كردهاند. اكثر راهنماهاي اينترنتي وبلاگها را هم معرفي ميكنند. علاوه بر اين, برخي راهنماهاي جديد به وجود آمدهاند كه به طور تخصصي فقط وبلاگها را معرفي ميكنند.
متأسفانه هنوز هيچ راهنما يا منبع مستندي براي معرفي وبلاگهاي كتابداري وجود ندارد و بنابراين نمي‌توان تعداد وبلاگهاي كتابداري را مشخص كرد. «پيتر اسكات» در وبلاگ “Library weblogs” كه با هدف معرفي وبلاگهاي كتابداري و كتابخانهها تهيه كرده است در زمان تهيه اين مقاله, زير نام 22 كشور, 355 وبلاگ را معرفي كرده است. همچنين راهنماي معتبر اينترنتي” “DMOZ[20] در زير فهرست راهنماي وبلاگهاي كتابداري و اطلاعرساني, 146 وبلاگ را معرفي كرده. از ديگر راهنماهاي غيررسمي ميتوان از وبلاگ”Blogwithoutlibrary.net” نام برد كه در6 مجموعه از كتابخانههاي متفاوت, 403 وبلاگ كتابخانه‌اي را معرفي كرده است. بي‌شك تعداد وبلاگهاي كتابخانهها و كتابداران ممكن است بسيار بيشتر از اين تعداد باشد, ولي با توجه به اينكه اين منابع در اين زمينه به عنوان منابع معتبر شناخته شده‌اند, بديهي است كه داراي محدوديت‌هايي, خصوصاً در معرفي وبلاگهاي غير انگليسي‌زبان هستند.
اما بد نيست به تجربه‌اي عملي در ايجاد وبلاگ براي كتابخانه و نتايج حاصل از آن اشاره‌اي داشته باشيم. «داك گوانز» و «تري وگل» در يك كار مشترك اقدام به تهيه يك وبلاگ سازماني براي كتابخانه «پالين»[21] در دانشگاه ايالتي جرجيا كردند. دانشجويان و اعضاي اين كتابخانه تقريباً همگي متكي به دسترسي از راه دور به اطلاعات و منابع كتابخانه هستند. «گوانز» از سال 2001 تا 2002 اقدام به قراردادن برخي از منابع كتابخانه مانند مجلات الكترونيكي، ليست پايگاه‌هاي اطلاعاتي، و راهنماي كارمندان كتابخانه, در پايگاه وب و صفحة خانگي كتابخانه ميكند. پس از موفقيت در اين برنامه تصميم ميگيرد كه ديگر اخبار كتابخانه را هم در صفحه خانگي قرار دهد. در اواخر سال 2002 وي و «تري وگل» تصميم ميگيرند براي نيل به اين هدف, يك وبلاگ تهيه كنند. آن‌ها به عنوان اولين قدم شروع به تماشا و جستجوي ديگر وبلاگها خصوصاً وبلاگهاي كتابخانهها كردند. آن‌ها ميخواستند بدانند كه:
1. كتابخانهها و كتابداران چگونه از وبلاگها استفاده ميكنند, و
2. چه مشخصاتي را ميتوان در وبلاگ كتابخانه قرار داد.
هدف از تهيه وبلاگ در اين پروژه، ايجاد جايي براي اشاعه اخبار و اطلاعات كتابخانه بود. آن‌ها همچنين ميخواستند نوع مطالب و ارسال‌كنندگان آن‌ها مشخص باشند و كاربران بتوانند به جستجوي كليدواژه‌اي يا تورق موضوعي يا زماني در ميان مطالب قديميتر بپردازند. نهايتاً دو وبلاگ براي اين كتابخانه تهيه شد: يكي براي اخبار عمومي و ديگري براي اخبار علمي كتابخانه. اين دو محقق در ادامه به بررسي امكان قراردادن امكانات جديد پرداختند؛ مانند: امكان ايجاد وبلاگهاي جديد توسط كتابخانههاي دانشكده‌ها و پيوند دادن آن‌ها به وبلاگ اصلي؛ امكان ايجاد خدمات اشاعه اطلاعات وبلاگ از طريق پست الكترونيكي براي كليه افرادي كه به عضويت وبلاگ درآيند؛ بازاريابي خدمات از طريق قراردادن پيوند وبلاگ در صفحات وب و پستهاي الكترونيكي؛ توسعه وبلاگ از نظر استانداردهاي مربوط به لوگو[22]، بنر[23]، رنگ، فونت و...؛ امكان آمارگيري از تعداد بازديدكنندگان؛ امكان نظردهي خوانندگان در وبلاگ كتابخانه. اهداف مورد نظردر اين طرح عبارت بودند از:
1. افزايش تعداد وبلاگنويسان در كتابخانه؛
2. تأثير وبلاگ بر انتشار اخبار و وقايع كتابخانه؛
3. ايجاد و راه‌اندازي وبلاگهاي كوچك‌تر در زمينه اخبار علمي و فناوري در كتابخانههاي اقماري؛
4. افزايش تمايل تعداد بيش‌تري از كتابداران به وبلاگنويسي.
«گوانز» و «وگل» در ادامه كار قبلي خود كه در سال 2003 انجام شده بود، پس از تهيه وبلاگ براي كتابخانه دانشگاه ايالتي جرجيا به بررسي نتايج حاصل از كار خود و برخي مزاياي تهيه اين وبلاگ پرداختهاند. آن‌ها در اين پروژه با تذكر اين نكته كه اين وبلاگ را براي اشاعه اخبار و اطلاعات مربوط به خدمات كتابخانه براي اعضاي هيئت علمي و دانشجويان دانشگاه ايالتي جرجيا تهيه كردهاند، خاطر نشان ميكنندكه با وجود افزايش شهرت وبلاگها, تعداد كمي از كتابداران از مزيت‌هاي آن آگاه‌اند. تجربه اين وبلاگ كه با نام "Science News" كار خود را آغاز كرد به عنوان مدلي براي ايجاد وبلاگهايي با موضوعات خاص (كه براي ارائه اطلاعات به گروه‌هاي خاص كاربران تهيه ميشوند) مورد استفاده قرار گرفته است. آن‌ها بر اين عقيدهاند كه مطلع نگه‌داشتن اعضاي كتابخانه از خدمات و منابع, كاهش نيافته و در حقيقت با وجود انفجار محتواي پيوسته و مشكلتر شدن آگاهي از منابع جديد اينترنتي و تغيير پايگاهها[24] و مجلات الكترونيكي براي كاربران, انجام اين كار ضروريتر به نظر ميرسد. كاربرد وبلاگ «ساينس نيوز» به جاي يك خبرنامه, جايگزين تمركز بر طرحي وقت‌گير و تهيه اخبار به منظور اشاعه سريع و مناسب اخبار و اطلاعات با كيفيت گرديده است.
7. نتيجه‌گيري كتابداران بايد دانش خود را همگام با پيشرفت فناوري و علوم مختلف, به روز نگه دارند. بنابراين با ظهور پديده‌هاي نو و جديد, كتابداران به سرعت جذب اين پديده‌ها ميشوند. وبلاگ به عنوان ارمغان تازه فناوري نشر الكترونيكي, بزودي در خدمت كتابداران و كتابخانهها درآمد؛ اما متأسفانه هنوز تعداد كمي از كتابداران و كتابخانهها از اين پديده استقبال كردهاند با اين حال, وبلاگهاي مختلفي به وجود آمدهاند. كتابداران با مطالعه يا مشاركت در تهيه وبلاگ ميتوانند سطح آگاهي‌هاي علمي و تخصصي خود را افزايش دهند و دانش خود را در اختيار ديگر همكاران خود نيز قرار دهند. كتابخانهها, انجمنهاي ملي و بين‌المللي كتابداري و سازمان‌هاي وابسته ميتوانند براي اطلاعرساني سريع‌تر, از اين امكان استفاده كنند.
وبلاگ براي كتابخانههاي كوچك‌تر مانند كتابخانههاي عمومي كوچك, آموزشگاهي, دانشكده‌اي و تخصصي, اهميت بيش‌تري دارد- خصوصاً در مواقعي كه سازمان مادر قادر به تهيه وبسايت يا اختصاص محيطي در شبكه براي اين كار نباشد. وبلاگ براي معرفي خدمات و منابع كتابخانه مفيد است. بي‌نيازي از فضاي اختصاصي در شبكه, رايگان بودن خدمات اكثر خدمت‌دهنده‌هاي وبلاگنويسي, سرعت و سهولت انتشار, امكان تعامل با خوانندگان و دريافت نظرات آن‌ها, سادگي و بي‌نيازي از مهارت‌هاي برنامه‌نويسي از مواردي هستند كه به ترويج وبلاگنويسي در ميان كتابداران كتابخانهها كمك ميكنند.
مديران كتابخانهها با كم‌ترين هزينه و نيروي متخصص ميتوانند از وبلاگ براي اشاعه اخبار و اطلاعرساني در باب خدمات و بازاريابي براي ارائه خدمات خود استفاده كنند. با استفاده از امكانات تعامل دو جانبه در وبلاگ، كاربران ميتوانند در هر زمان با كتابداران كتابخانه در ارتباط باشند و پيشنهادها و نظرات خود را منعكس كنند؛ كتابداران هم به اين وسيله ميتوانند پاسخگوي سؤالات كاربراني باشند كه توانايي مراجعه حضوري به كتابخانه را ندارند يا به علت دوري راه, از اين كار امتناع ميكنند. كتابخانهها ميتوانند اخبار جالب و روزآمد را به وبسايت كتابخانه اضافه كنند. اين نوع وبلاگها نيازي به گستردگي زياد ندارند و هركتابخانه‌اي ميتواند با توجه به خط‌مشي‌ها و اهداف خود, بخشي از فعاليت‌ها و خدمات خود را از طريق اين پديده جديد به اشتراك بگذارد.
در پايان بايد به اين نكته اشاره كرد كه وبلاگها داراي پتانسيل مفيد بسيار بالايي براي كتابخانهها هستند. بديهي است كه با انجام پژوهش‌هاي جديد نتايج جديدتري هم درباره اين پتانسيل‌ها حاصل خواهند شد.
8. منابعبرت، كمرون (1382). وبلاگها: جايي براي زندگي روي خط. ترجمه شهاب مباشري. تهران: ماهنامه شبكه.
بلاد، ربكا (1382). وبلاگها: تاريخ و چشم انداز. ترجمه شهاب مباشري. تهران: ماهنامه شبكه.
بهبهاني، رضا (1383). پديده وبلاگ. كتاب ماه كليات،80-79، 12.
Barrett, C. (2002). Anatomy of a Weblog. In J. Rodzvilla (Ed.), We've Got Blog: How Weblogs are Changing Our Culture (pp. 25-27). Cambridge MA: Perseus Publishing.
Baush, P., Haughey, M., Hourihan, M. (2002). We Blog: Publishing online with weblogs. Indianapolis: Wiely Publishing, Inc.
Block, M. (2001, September 15). Communicating off the page. Library Journal, 126(15), 50-53. Retrieved May 5, 2004, from http://proquest.umi.com/pqdweb?did=82190299&sid=6&Fmt=4&clientId=61833&RQT=309&VName=PQD
Blood, R .(2002). The weblog handbook: practical advice on creating and maintaining your blog. Cambridge: Perseus Publishing.
Carver, B. (2003, Winter). Is it time to get blogging? Library Journal, 30-33. Retrieved June 16, 2004, from http://proquest.umi.com/pqdweb?did=279627381&sid=1&Fmt=4&clientId=61833&RQT=309&VName=PQD
Clyde, L. A. (2004a). Weblogs and Libraries. Oxford: Chandos Publishing.
Clyde, L. A. (2004b). Library Weblogs. Library Management, 25(4/5), 183-189. Retrieved September 26, 2004, from http://ceres.emeraldinsight.com/vl=19656872/cl=20/nw=1/fm=html/rpsv/cw/mcb/01435124/v25n4/s3/p183
Dmoz open directory project (2004). Retrieved September 26, 2004,fromhttp://dmoz.org/Reference/Libraries/Library_and_Information_Science/Weblogs/
Embrey, T. R. (2002). You blog, we blog: a guide to how teacher-librarian can use weblogs to build communication and research skills. Teacher librarian, 30(2), 7-10. Retrieved May 5, 2004, from http://proquest.umi.com/pqdweb?did=268015031&sid=3&Fmt=4&clientId=61833&RQT=309&VName=PQD
Goans, D., & Vogel, T. M. (2003). Building a home for library news with a blog. Computers in libraries, 23(10). Retrieved April 5, 2004, from http://proquest.umi.com/pqdweb?did=476197051&sid=2&Fmt=4&clientId=61833&RQT=309&VName=PQD
Loft, J. B. (2004). Understanding community weblogs. Dissertation Abstracts International, 65(07), 2790. (UMI No. 3138565). Retrieved January 12, 2005, from http://wwwlib.umi.com/dissertations/fullcit/3138565
Scott, P. (2004). Library weblog. Retrieved May 6, 2004, from http://www.libdex.com/weblogs.html.
Vogel, T. M., & Goans, D. (2005). Delivering the news with Blogs: The Georgia State University Library Experience. Internet Reference Services Quarterly, 10(1), 5-27. Retrieved February 15, 2005, from http://www.library.gsu.edu/scholarship/articles/vogel-2004-11-IRSQ-blog.pdf (preprint version)
Weblog (2004, November 12). In Wikipedia, the Free encyclopedia. Retrieved May 6, 2004, from http://en.wikipedia.org/wiki/Weblog
Winsh, I. (2004, May 11). Weblogs and RSS in information work: How can weblogs be used in a library and information services? Update. Retrieved May 24, 2004, from http://www.cilip.org.uk/publications/updatemagazine/archive/archive2004/may/update0405b.htm
پي‌نوشتها:
[1] . Jesse James Garrett
[2] . Infosift
[3] . Sites Like His
[4] . Peter Merholz
[5] . Pitas
[6] . Pyra
[7] . Belinda weaver
[8] . Paula J. Hane
[9] . Meta Tools
[10]. Real Simple Syndication
[11] .Blogger
[12] .Invisible Web
[13] .Theresa Ross Embrey
[14] .Educational Blogs
[15] .Collaborative Blogs
[16]. www.Handheld.Blogspot.com
[17]. Aggregators
[18] . Personal Blogs
[19] . Informational Blogs
[20] . Open Directory Project
[21] . Pullen Library
[22] . Logo
[23] . Baner
[24] . Databases
منبع: پژوهشگاه اطلاعات و مدارك علمي ايران
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
تعداد بازديد اين صفحه: 1939
|