تاريخ و زمان
پنجشنبه 9 فروردين 1403  
  جستجو
  بازديدها
تعداد بازديد از سايت: 1011646
تعداد بازديد اين بخش: 26244
در امروز: 261
اين بخش امروز: 3

  گوناگون
نظري بر تاريخچه توليد علم در ايران-دكتر كيانوش كياني هفت لنگ
تاريخچهّ توليد علم در ايران، به روزگاران كهن بر مي گردد و با تاريخ كشور ما عميقاً پيوند خورده است .در قرون متمادي گذشته در سرزمين ما به علم، عالم، دانش و معرفت توجه فراواني مي شده است و مراكزي كه از كتب و اسناد تاريخي نگهداري مي كرده اند، داراي ويژگيهاي بوده اند كه امروزه همان ويژگي ها همچنان مورد توجه متخصصان قرار دارند. حتي مي توان انعكاس مسائل علمي را در دواوين شعراي متقدم نيز جستجو كرد. رودكي سمرقندي در اين باره سروده است:

تا جهان بود از سر آدم فراز
كس نبود از "راز دانش" بي نياز
مردمان بخرد اندر هر زمان
راز دانش را به صد گونه زبان
گرد كردند و گرامي داشتند
تا به سنگ اندر همي بنگاشتند.

شعر، پر از شعور و اگاهي است، و بحق مي تواند شعار«سازمان ميراث فرهنگي» ما باشد.

رودكي در اين شعر بلند به راز دانش و نگهداري ومحافظت آز آن به زبانهاي مختلف، اشاره مي كند.
و يا فردوسي حكيم، به بالاتراز "دانش" يعني "خرد" گوهري كه فراتر از آن يافت نشود، توجه نشان داده است:

به نام خداوند جان و «خرد»
كزين برتر انديشه برنگذرد


از جنبه اعتقادي نيزدر دين اسلام، خواندن و نوشتن و بطور كلي علم از جايگاه بسيار رفيعي برخوردار است و مسائل علمي از صرف علم بودن خارج شده و در هاله اي از تقدس قرار مي گيرند. به همين دليل نيزعالم ازمنزلت وجايگاه معنوي والايي برخوردار است. علاوه بر آن، ايران از زمانهاي بسيار دور جامعه اي دانايي محور بوده است و مردم عقل جمعي و اجماع را مي پسنديده اند. اين مطلب حتي از نام برخي آثار تاريخي مانند هگمتانه، «همه دانا» كاملاً مشهود است.

سرزمين و موقعيت جغرافيايي كشور ما تركيبي از همه زيباييهاي عالم است و زمينه هاي معرفت حسي و تجربي در مملكت ما فراوان است. از سوي ديگرهر چند به علت موقعيت ژئوپليتيكي، مرزهاي جغرافيايي ما همواره مورد حمله قرار مي گرفته است، ولي از نظر فرهنگي مهاجمان توفيق چنداني نيافته اند.. از اين رو تاثير فرهنگ ما به تمام فرهنگهاي مهاجم قابل مشاهده و ملاحظه مي باشد. بسياري از رفتارها، مناسبتها، واژگان، ابتكارات و اختراعات ملت ما بر فرهنگ سايرملل كاملاً اثر گذار بوده است. همچنين در گذشته تاريخي ايران،اغلب شاهد وزرايي با علم و دانش هستيم كه عليرغم وجود پادشاهان نابخرد و سست عنصر، حكومت ها را هدايت و مديريت مي كرده اند.

بنابراين "تاريخ علم" به نوعي مديون دانشمندان و نياكان ماست. به عنوان مثال: در كتاب فهرست ابن نديم به نكات جالبي در مورد علم كتابت اشاره شده است. در اين كتاب ارزشمند به آداب منشي گري، كتابت و مكاني كه كتابخانه مي تواند در آنجاواقع شود و همچنين فضيلت كاتب و مقام و شرف آن و در موضوع كتاب و امثال آن اشاره شده است. وي در فضيلت كاتب و كتاب مي گويد:
اگر كتاب را هيچ فضيلت نباشد به غير از آنكه حق تعالي در محكم تنزل خود قسم ياد مي كند و مي فرمايد: «نون و القلم و مايسطرون» قسم به قلم و آنچه خواهد نگاشت، تمام شرف و فضيلت باشد و... و يا در مورد زمان كتابت مي فرمايد: در وقت افراط سرما و ابتلاء گرما هم كتابت نكن. در وقت گرسنگي، غضب، خواب و امثال آن چيزي ننويس زيرا اثر آن اعراض در كتابت او ظاهر مي شود و مقصود او فوت مي گردد.

و در مقامي ننشيند كه اگر كسي را آيد، او را مقام بايد داد كه آن را به اصطلاح "مكان قلعه" مي گويند و تصور آمدن آن شخص دائماً ذهن او را پريشان كند و اينها همه روحيه تمركز تو را از هم مي پاشد و... .

اين چند نكته و مثال براي اين بيان شد تا نشان داده شود كه ملت ما از صدها سال قبل، علم و دانش و كتابت را گرامي مي داشته است و در حال حاضر كه به درستي، درجه فرهيختگي ملتها را با نسبت توجه آنان به كتابخانه ها و مراكز علمي و آرشيوي و مراكز دانشگاهي مي سنجند و ملتي را فرهيخته تر مي دانند كه پايگاههاي علمي بيشتري درآن رسوخ كرده باشد، ملت ما مي تواند به جايگاه مهم و برتري در جهان دست يابد. صرفاً بايد با تكيه بر ايمان قلبي و پيشينه تاريخي و همتي در خور در اين مسير گام برداشت. كاري كه هم اينك توسط پژوهشگران و دانشمندان كشورمان آغاز شده است و اميد است كه در آينده اي نه چندان دور شاهد قرار گيري كشورمان دررأس كشورهاي توليد كننده علم در جهان باشيم.

منبع: مركز دائره المعارف بزرگ اسلامي

تعداد بازديد اين صفحه: 412
خانه | بازگشت | ksguest (ksguest)

طراحی، پیاده سازی و اجرا توسط شبکه ملی مدارس ایران ( رشد )

www.roshd.ir Powered By Sigma ITID.