|
|
|
|
|
|
|
معرفي كتابخانه بريتانيا به عنوان دنياي دانش-نويسنده(گان):مسعود بهمن آبادي وسـيما رهـايي |
|
|
تنوع و گستردگي خدمات و منابع كتابخانه بريتانيا سبب گرديده كه اين كتابخانه به عنوان دنياي دانش شناخته شود. در مقاله حاضر، بخشهاي گوناگون كتابخانه بريتانيا، خدمات، منابع و فهرستهاي آن معرفي گرديده و توضيحاتي پيرامون هر كدام داده خواهد شد.
● بخشهاي گوناگون سازندهٔ كتابخانه بريتانيا
۱) كتابخانه موزه بريتانيا
اساسي‌ترين بخش تشكيل دهنده كتابخانه ملي جديد، از بخشهاي كتابخانه موزه بريتانيا شكل گرفته است. در سال ۱۷۵۳ بخش كتابهاي چاپي موزه بريتانيا شكل گرفت كه منطبق بر سال تأسيس كتابخانه موزه بريتانياست. طي ۲۰۰ سالي كه از قدمت فعاليت كتابخانه مزبور مي‌گذرد، موزه بريتانيا رشد زيادي داشته و به عنوان يكي از گسترده‌ترين و مهمترين كتابخانه‌هاي جهان به شمار مي‌رود. اين كتابخانه با استفاده از امتياز واسپاري قانوني، از تمامي انتشارات ـ اعم از چاپي، روزنامه‌ها، نقشه‌ها و موسيقي چاپي انگلستان ـ يك نسخه رايگان دريافت مي‌كند. كتابخانه موزه بريتانيا شامل مجموعه‌اي غني از كتابهاي روسي است.
۲) كتابخانه دفتر ثبت اختراعات
يكي از بخشهاي تشكيل دهندهٔ كتابخانه بريتانيا، كتابخانه دفتر ثبت اختراعات است. قدمت آن به سال ۱۸۵۱ برمي‌گردد كه در سال مزبور مطابق با قانون اصلاًح ثبت اختراعات، بايد يك نسخه به همراه اطلاعات كامل و ويژگيهاي اختراعات، به نمايندگان دفتر ثبت اختراعات تحويل داده مي شد. در ۱۸۵۵ كتابخانه دفتر ثبت اختراعات مشغول به فعاليت شد و در ۱۹۰۲ در «ساوت همپتون» ساختماني معروف به Chancy Lane براي آن منظــور در نظر گــرفته شد. به علت رشد زياد مجموعهٔ دفتر ثبت اختراعات، اين كتابخانه با مشكل كمبود جا مواجه گرديد.
ضرورت ايجاد يك شبكهٔ علمي و تكنولوژيكي و ساخت كتابخانه ملي علوم و تكنولوژي طي جنگ جهاني دوم محسوس شد و بحثي ميان جامعهٔ علمي طي سالهاي ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ به ميان آمد كه از ميان مجموعه كتابخانه دفتر ثبت اختراعات و كتابخانه موزه بريتانيا، كدام مجموعه به عنوان هسته اصلي شبكه علمي و تكنولوژي شناخته گردد. گـروه تـحقيق Working Party با ارائـه پيشـنهاد خود مبتني بر اينكه كتابخانه ملي علوم و تكنولوژي براساس مجموعه هردو كتابخانه شكل گيرد، مشكل مزبور را حل كرد. بنابراين، تاريخ تأسيس كتابخانه ملي علوم و اختراعات به سال ۱۹۶۲ برمي‌گردد.
۳) كتابخانه ملي مركزي
كتابخانه ملي مركزي (NCL) و كتابخانه امانت علوم و تكنولوژي (NLIST) از بخشهاي ديگر تشكيل دهندهٔ كتابخانه بريتانيا به شمار مي‌روند. كتابخانه ملي مركزي در ۱۹۱۶ شروع به فعاليت نمود و محل آن در لندن بود و كتابخانه امانت علوم و تكنولوژي در ۱۹۶۱ در بوستون اسپا فعاليت خود را آغاز كرد و سپس در ۱۹۷۳ دو كتابخانه مزبور در هم ادغام گرديدند.
كتابخانه ملي امانت در ۱۹۸۵ به مركز تهيهٔ مدارك كتابخانه بريتانيا تغيير نام داد، زيرا بيشترين درخواستها شامل درخواست تهيه كپي مقالات بود.
امروزه، علاوه بر استفاده‌كنندگان قديمي انگلستان و كتابداران، در سطح بين‌المللي به كاربران تجاري، بازرگاني، حرفه‌اي نيز خدمات ارائه مي‌شود. دسترسي مستقيم به مقدمات تدارك اطلاعات، از طريق شبكه جهاني وب انجام مي‌شود.
مجموعه فعلي شامل ۲۶۰۰۰۰ جلد، حدود ۳ ميليون نسخه كتاب، ۰۰/۵۰۰ نسخه گزارشهاي كنفرانسها، ۵ ميليون نسخه گزارش علمي است و روز به روز رشد مجموعه به صورت چشمگير افزايش مي‌يابد.
۴) سازمانهاي ديگر تشكيل دهنده كتابخانه بريتانيا
سازمان كتابشناسي ملي (BNB) و دفتر اطلاعات علمي و فني (OSTI) در سال ۱۹۷۴ به كتابخانه بريتانيا ملحق شدند. سازمان كتابشناسي ملي (BNB) در ۱۹۵۰ شروع به فعاليت كرد. وظيفه اصلي اين سازمان، تهيه فهرست انتشارات بريتانيا به شكل هفتگي و انتشار آن، همچنين ايجاد سيستم رايانه‌اي جهت كنترل اطلاعات كتابشناختي و مرتب كردن آنها به منظور استفاده كتابخانه‌هاي ديگر بود.
دفتر اطلاعات علمي و فنّي (OSTI) پس از تجزيه از بخش علوم و آموزش، به بخش توسعه و تحقيقات پيوست. وظيفه اين دفتر، تأمين منابع اطلاعاتي شوراي كتابخانه‌ها و آرشيو است. انتقال اسناد و كتابخانه دفتر هند در ۱۹۸۲ از كشورهاي مشترك المنافع به بريتانيا صورت گرفت كه شامل آرشيو كامل هند و بريتانيا از سال ۱۶۰۰ ـ كه تاريخ تأسيس كمپاني هند شرقي است ـ تا زمان استقلال آن مي‌باشد.
● هدف كتابخانه بريتانيا
دسترسي همگاني به اطلاعات و ميراث فرهنگي، علمي و معنوي بدون محدوديت زماني و مكاني، هدف كتابخانهٔ بريتانياست.
● مجموعهٔ كتابخانه بريتانيا
يكي از مهمترين و بزرگترين كتابخانه‌هاي جهان كه به عنوان كتابخانه ملي انگلستان نيز شناخته مي‌شود، كتابخانه بريتانياست. طبق قانون واسپاري، كتابخانه بريتانيا از تمام انتشارات انگلستان و ايرلند يك نسخه دريافت مي‌كند. مجموعه اين كتابخانه مهم دنيا شامل حدود ۱۵۰ ميليون مواد كتابخانه‌اي و بيش از ۴۰۰ زبان در دنياست. مطابق با آمارهاي ارائه شده، سالانه حدود ۳ ميليون مواد جديد به مجموعه قبلي كتابخانه اضافه مي‌گردد و فراهم‌آوري و گردآوري نسخ خطي، روزنامه‌ها، مجله‌ها، عكسها، نوشته‌هاي موسيقي و پروانه‌هاي ثبت اختراع در آن صورت مي‌گيرد. آرشيو ملي صداي اين كتابخانه شامل نوارهاي صوتي قديم و جديدترين رسانه‌هاي موسيقي و ديسك است. وجود ۸ ميليون مهر مهم در اين كتابخانه، عظمت آن را نشان مي‌دهد. تعداد استفاده‌كنندگان اين كتابخانه به طور روزانه ۱۶ هزار نفر مي‌باشد. سالانه ۶ ميليون جستجو از فهرستهاي پيوسته كتابخانه انجام شده و ۰۰۰/۵۰۰ نفر از قرائتخانه آن ديدن مي‌كنند.
اين كتابخانه حدود ۳۰۰ هزار نسخه خطي، ۴۷ ميليون پروانه ثبت اختراع و ۴ ميليون نقشه دارد و به گروه وسيعي از مراجعان و صنعتگران حرفه‌اي، متخصصان، دانشجويان تا استادان انگلستان و سراسر جهان خدمات ارائه مي‌دهد.
مجموعه گنجينه اين كتابخانه بي‌همتاست و بيش از ۱۸ ميليون مواد گوناگون و متنوع را شامل مي‌شود كه اين مواد در طي سه دوره هزار ساله، از قاره‌هاي گوناگون در جهان جمع‌آوري شده‌اند. تنوع و وسعت از خصوصيات اين مجموعه است، به نحوي كه شامل كتب چاپي، نسخ خطي، موسيقي، عكس، مهر، كتب صحافي شده، نوارهاي صوتي و نقشه مي‌باشد كه هر كدام به نوبهٔ خود در زمينه‌هاي تاريخي، صنعتي و هنري ارزش فراواني دارند.
● خط‌مشي كتابخانه
تعيين خط‌مشي كتابخانه بريتانيا بر عهده هيئت امنا و گروه اجرايي ارشد كتابخانه و شامل موارد زير است:
▪ قانون خدمات و خط‌مشي كتابخانه بريتانيا
مجموعه و مواد كتابخانه بريتانيا جزو غني‌ترين مجموعه‌هاي جهان است و از نظر گستردگي و كيفيت ارائه خدمات، بي‌نظير است. اين كتابخانه شامل ۱۶ قرائتخانه و سالن مطالعه با ۵۰۰ هزار بازديد كننده از كتابخانه در طي يك سال و افزايش ۳ ميليوني مواد به صورت سالانه به مجموعه مي‌باشد. از جمله فعاليتهاي مفيد در اين كتابخانه، برنامه‌هاي متنوع آموزشي و انتشارات را مي‌توان نام برد.
استفاده‌كنندگان از خدمات كتابخانه به دو دسته تقسيم مي‌شوند: نخست، گروهي كه به طور جاري از خدمات كتابخانه استفاده مي‌كنند، دوم كساني كه در آينده از اين كتابخانه استفاده خواهند كرد. تمامي تلاش كتابخانه در جهت اين است كه بين اين دو گروه توازن برقرار كند. قانون خدمات كتابخانه انعكاسي از سطوح خدماتي است كه استفاده‌كنندگان از كتابخانه انتظار دارند. كتابخانه سعي دارد ضمن مشورت با استفاده‌كنندگان و نظارت و اصلاح خدمات، كيفيت خدمات را روز به روز بهبود بخشد. در اين زمينه، استانداردهاي خاصي در هر زمينه خدماتي در نظر گرفته شده است؛ از جمله، كتابدار موظف است مؤدبانه و متواضع و حرفه‌اي با استفاده‌كننده ارتباط برقرار و از پيشنهادها و نظرهاي آنان استفاده كند.
▪ مجموعه كتابخانه و خط‌مشي مربوط
پايه‌هاي موفقيت كتابخانه بريتانيا به عنوان كتابخانه ملي، به دليل اندازه، عمق و كيفيت مجموعه آن است. روشن است كه هيچ كتابخانه‌اي نمي‌تواند مجموعه‌اي جامع از جهان را تحت پوشش خود درآورد. سياستهاي كتابخانه بريتانيا نيز جمع‌آوري گسترده و عميق مجموعه‌ها و منابع گوناگون است. سياستهاي مجموعه‌سازي كتابخانه، انعكاسي از نقش و وظيفه كتابدار به عنوان اولين سمبل و آخرين راه حل است. آخرين راه حل براي افرادي كه اولين محل دسترسي آنها به اطلاعات، محل كار، كتابخانه عمومي و دانشگاه محل تحصيل است و اولين سمبل در جايي كه كتابخانه تنها منبع مناسب و مفيد براي نيازهاي كاربر است.
كتابخانه بريتانيا به عنوان آرشيو ملي و بر طبق نظام واسپاري قانوني، مسئول همكاري با كتابخانه‌هاي ديگري است كه مشمول اين قانون بوده و ضامن ثبت و نگهداري انتشارات انگلستان و ايرلند در تمامي زمينه‌هاي موضوعي به شمار مي‌رود.
به علاوه، كتابخانه موظف است موارد زير را نيز در مجموعه خود فراهم آورد:
الف) پوشش جامع كتابهاي پژوهشي انگليسي زبان در هر جا كه منتشر شوند.
ب) پوشش جامع پيايندهاي پژوهشي در هر جا منتشر شوند.
ج) پوشش جامع كتب مهم تاريخي و فرهنگي به زبانهاي اروپايي.
دسترسي به مجموعه‌هاي ملي ـ پژوهشي به شكل چاپي از فرانسه، آلمان و هلند (اروپاي غربي) به سهولت ممكن است. در زمينه منابع مربوط به كشورهاي ديگر، اين كتابخانه تلاش مي‌كند حداكثر منابع را فراهم كند كه شامل موارد زير مي‌باشد:
الف) پوشش جامع روزنامه‌هاي ملي جهان
ب) پوشش جامع اختراعات جهان و پروانه‌هاي ثبت اختراع در انگلستان، آمريكا و اروپا
ج) پوشش جامع ادبيات پژوهشي كنفرانسهاي جهاني به تمام زبانها و در تمام زمينه‌هاي موضوعي
د) پوشش جامع موسيقي چاپي بخصوص در انگلستان
هـ) پوشش جامع مواد جغرافيايي جهان
و) پوشش جامع نوارهاي صوتي منتشر شده
ز) پوشش جامع ادبيات تحقيقي بي نام در تمام زمينه‌هايي كه در خارج انگلستان منتشر شده‌اند.
كتابخانه مزبور شامل نسخ خطي كشورهاي غربي است. بيشترين اولويت در گردآوري، به نسخه‌هايي داده مي‌شوند كه داراي ارزش پايدار در ميراث ملي باشند. هيئت امناي اين كتابخانه در تلاشند نظام واسپاري قانوني را گسترش دهند تا مدارك الكترونيكي، سمعي و بصري و چند رسانه‌اي را نيز شامل شده، كتابخانه بريتانيا، به مركز جهاني انتقال و ذخيره متون علمي و پژوهشي به صورت ديجيتالي تبديل شود.
▪ برچسب زني و شماره گذاري
به منظور دسترسي آسان به مجموعه‌هاي علوم انساني لندن، عمل برچسب زني و شماره گذاري صورت مي‌گيرد. سالانه پيايندها و تك نگاشتهايي كه به كتابخانه مي‌رسند، شماره گذاري مي‌شوند. هر يك از آنها نيازمند يك برچسب هستند تا فقط يك توصيفگر داشته باشند. از شماره‌ها در ساخت عنصر اصلي محل كتاب در برنامه ذخيره‌سازي استفاده مي‌شود. شماره‌هاي مذكور كاركنان را در يافتن و بازيابي مدرك مورد نياز ياري داده و يا به منظور تشخيص اينكه مدرك در كدام قرائتخانه مورد نياز و درخواست است، استفاده مي‌شوند. شماره‌زني را مي‌توان يكي از فعاليتهايي دانست كه در موفقيت كتابخانه نقشي اساسي دارد و به عنوان جزئي از فعاليتهاي پردازشي در جنب مجموعه‌سازي و فراهم آوري به شمار مي‌رود، زيرا در قرائت‌خانه‌ها حدوداً دو هزار مدرك به صورت هفتگي در گردش است و هر اشتباهي موجب گم شدن كتابها خواهد شد.
▪ بخش تهيه مدرك لندن (LDSU)
دسترسي از راه دور كاربران به مجموعه علوم انساني لندن، از طريق بخش مذكور صورت مي‌گيرد. ميزان تقاضا در اين بخش ۵۰۰ درخواست در هفته است و كتابخانه تنها توان پاسخگويي به درخواستهايي را دارد كه از سوي مركز تهيه مدرك ارسال شده باشند. بيشترين تلاشها بر اين مبناست كه سريع به درخواستها پاسخ داده شود. اگر بخش مذكور بنا به دلايلي مثلاً آسيب‌پذير يا شكننده بودن مدرك يا هر دليل ديگري، نتواند مدرك مورد نظر را تهيه كند، بلافاصله به مركز تهيه مدرك كتابخانه بريتانيا اطلاع مي‌دهد.
● گستره ديجيتالي سازي مجموعه كتابخانه بريتانيا
كتابخانه بريتانيا درصدد است با حداكثر تلاش ممكن تمامي موادي را كه از اول به فرم غير ديجيتالي توليد شده‌اند ـ شامل نسخه‌هاي خطي، مواد چاپي، عكسها، نمودارها و نوارها ـ به شكل ديجيتالي درآورد.
▪ موادي كه احتمالاً در كتابخانه مزبور به شكل ديجيتالي در خواهند آمد، عبارتند از:
الف) مواد متعلق به خود كتابخانه بريتانيا
ب) موادي كه مطابق واسپاري قانوني به كتابخانه بريتانيا مي‌رسد
ج) مواد متعلق به شركتهاي تجاري كتابخانه بريتانيا
د) مواد متعلق به شركتهاي همكار با كتابخانه بريتانيا.
▪ كتابخانه بريتانيا به دنبال اين است كه خط‌مشي خود را با استراتژي بين‌المللي كه به‌دنبال اهداف زير است، تركيب كند:
۱) افزايش دسترسي به مجموعه‌هاي با اهميت از نظر كمّي و كيفي توسط جوامع مهم علمي
۲) خودداري از تكرار غيرضروري ديجيتالي كردن مواد خاص
۳) خودداري از تكرار نمايه سازي و فهرست نويسي
۴) تفكيك مسؤوليت كتابخانه‌هاي داوطلب در ديجيتالي سازي مواد ويژه
۵) استفاده از فناوريهاي ذخيره‌سازي داده در سطح گسترده از طريق مشاركت و همكاري با مؤسسات، جهت كم كردن هزينه‌هاي بلندمدت.
● IDP
در سال ۱۹۹۳، طرح بين‌المللي دان هانگ جهت مطالعه و نگهداري نسخ خطي و همچنين مدارك چاپي آسياي مركزي ايجاد شد تا از طريق همكاريهاي بين‌المللي فعاليت كند. به وسيله طرح مذكور، دستيابي به ۲۶ هزار نسخ خطي و مدارك چاپي آسياي مركزي در كتابخانه بريتانيا فراهم شد. از جمله امكانات ديگر، امكان دسترسي به تصاوير با كيفيت بالاست (منظور نسخ خطي است). استفاده از اين مجموعه با استفاده از Password امكان‌پذير مي‌باشد.
● مجموعه كتابخانه بريتانيا از موارد زير تشكيل يافته است:
▪ مجموعه بريتانيا و ايرلند
اين مجموعه شامل كتب و ادواري‌هاي انتشار يافته در جزاير بريتانيا از سال ۱۹۱۴ به بعد مي‌باشد. از نظر پوشش موضوعي، اين مجموعه شامل علوم انساني و اجتماعي است.
▪ مجموعه اروپاي شرقي و اسلووني
اين مجموعه شامل موضوعات علوم انساني و اجتماعي مربوط به بررسيها و تحقيقات شوروي سابق، اروپاي شرقي و اسلووني مي‌باشد. هدف اصلي كتابخانه از فراهم‌آوري اين مجموعه، دستيابي به پژوهشها و مطالعات ارزشمند به زبانهاي اسلاو و اروپاي شرقي است. زير مجموعهٔ مجموعه‌هاي اروپاي شرقي و اسلاو عبارتند از:
مجموعه بلغاري، جمهوري چك، آلباني، بلاروس، يوگسلاوي سابق، مجارستان، لهستان، روسيه، روماني، اسلواكي، اوكراين.
▪ مجموعه اروپاي غربي
اين مجموعه شامل مواد و منابع پژوهشي علوم انساني و اجتماعي كشورهاي فرانسه، آلمان، يونان، ايتاليا، هلند، پرتقال، بلژيك، اسپانيا، سوئد، سوئيس، فنلاند و نروژ مي‌باشد و شامل تمامي مواردي است كه در سراسر دنيا به زبان كشورهاي ذكر شده انتشار يافته‌اند؛ مثلاً كتابي كه به زبان فرانسه در يك كشور آفريقايي انتشار يافته است.
▪ مجموعه دفتر هند و شرق
علت اصلي گردآوري اين مجموعه توسط كتابخانه، داشتن موضوعات علوم سياسي، اجتماعي و انساني به زبانهاي آسيايي، شمال و شمال شرقي آفريقاست. سال گردآوري مجموعه مذكور به ۱۹۹۱ برمي‌گردد. اين مجموعه قبلاً جزء بخش كتب چاپي و نسخ خطي شرقي بود و امروزه به محل ديگري منتقل شده است. مجموعه مهم ديگر در اين زمينه، ادبيات، اسناد هند، پاكستان، برمه، بنگلادش، ايران، كشورهاي خليج، جنوب آفريقا، مالزي، سنگاپور، اندونزي، چين، و ژاپن است كه در واقع مجموعه كتابخانه و اسناد دفتر هند و انعكاس فعاليتهاي كمپاني هند شرقي و دفتر هند مي‌باشد.
▪ مجموعه آثار چاپي ابتدائي Incunabula
شامل فراهم آوري، انتخاب، سازماندهي و در دسترس قراردادن كتب غربي پيش از ۱۹۱۵ به زبان انگليسي و پيش از ۱۸۵۱ به زبانهاي اروپاي غربي است.
▪ مجموعه نسخه‌هاي خطي
نسخ خطي موجود در كتابخانه بريتانيا از نسخه‌هاي خطي ملي، گرايشها و آرشيوهاي خصوصي تشكيل شده و بيشتر به زبان كشورهاي اروپاي غربي است كه داراي ارزش پژوهشي بسيار زيادي براي محققان كشورها در زمينه موضوعات مختلف مي‌باشد. قرائتخانه مربوط به نسخ خطي از ژانويه ۱۹۹۹ افتتاح شد و در ساختمان سنت پانكراس به ارائه خدمت پرداخت.
▪ مجموعه علوم و تكنولوژي و صنعت
مجموعه علوم و تكنولوژي و صنعت و تجارت كتابخانه بريتانيا، يكي از غني‌ترين منابع مرجع غرب است. گردآوري اين مجموعه منحصر به فرد و يكتا، از طريق خريد، اهدا، مبادله و واسپاري قانوني صورت گرفته و شامل مجموعه‌اي از اختراعات سراسر جهان است. تعداد زيادي از آثار اين مجموعه به شكل الكترونيكي وجود دارند. اين مجموعه شامل ادبيات و منابع مربوط به تمامي حوزههاي علوم و صنعت است كه داراي يك استاندارد فني بالا بوده و در حوزه صنعت جنبه علمي دارند و بخصوص جهت استفاده متخصصان بوده و جنبه‌هاي نظري، كمتر مد نظر هستند. همچنين، كتابخانه بريتانيا سعي كرده تا جايي كه بودجه اجازه دهد، مجموعه‌اي غني و گسترده از ادواري‌هاي با ارزش بدون توجه به زبانشان را فراهم كند و بخصوص كتابهاي انگليسي زبان به صورت جامع گردآوري شوند و در جمع‌آوري كتابهاي فرانسوي و آلماني به صورت گزينشي اقدام شود.
▪ مجموعه نقشه‌ها
اين مجموعه مشتمل بر مواد و منابع مربوط به نقشه‌كشي است. نكته مهم اين است كه Map library دسترسي به اطلس، كره و نقشه‌هاي سراسر دنيا را از قرن پانزدهم ممكن مي‌سازد و خدمات وسيع مشاوره‌اي جهت نقشه‌كشي دوره‌هاي اوليه قرون وسطي را ايجاد مي‌كند.
▪ مجموعه منابع تحقيقي
از طريق وب‌سايت كتابخانه بريتانيا اين امكان وجود دارد كه پيوندهاي مناسبي به تمام منابع تحقيقي داخلي و خارجي يافت كه شامل پيوند كتابخانه مجازي مرجع، منابع علوم انساني، نسخه‌هاي خطي، نقشه، موسيقي، آرشيو ملي صدا، روزنامه، مجموعه دفتر هند شرقي، كتب نادر، كتب علوم، تكنولوژي، صنعت و منابع تحقيقي است.
▪ مجموعه Philatelic يا تمبرشناسي
در سال ۱۸۹۱ مجموعه تمبر افتتاح شد. اين مـجموعه مشتـمل بـر بيـش از ۸ ميـليون مواد كتابخانه‌اي است كه در بردارنده تمبر مالياتي، پستي، نوشت‌افزار پستي، آثار هنري و مقالات، انتشارات نمونه، مواد تاريخي، مهرها و نشانه‌هاي رسمي و خصوصي از تمام دوره‌ها و تمامي كشورهاست.
▪ مجموعه موسيقي
اين مجموعه شامل موسيقي چاپي و نسخ خطي موسيقي است كه شامل ۱۲ هزار نسخه كلي و صد هزار نسخه خطي بي‌نظير و ۵/۱ ميليون مواد از نوع موسيقي چاپي است كه از طريق خريد، مبادله، اهدا و واسپاري گردآوري شده‌اند. آثار موسيقي انتشار يافته در بريتانيا در قرن ۱۹ مشمول واسپاري قانوني شد كه شامل موسيقي پاپ، كلاسيك و آموزشي بود.
▪ مجموعهNSA به عنوان آرشيو صدا
اين كتابخانه در حدود ۱۸۵ هزار نوار و مواد ديگر مثل نوارهاي صوتي ـ ويدئويي و بيشتر از يك ميليون ديسك را از سراسر دنيا گردآوري كرده است كه شامل موسيقي، دراما، ادبيات، آواي وحش، تاريخ شفاهي و نوارهاي CD، DVD و مواد ضبط شده خصوصي است. فهرست اين كتابخانه شامل ۵/۲ ميليون مدخل از مواد آرشيوي است. دورهٔ روزآمدسازي اين فهرست، روزانه است. فهرست مزبور از بي‌نظيرترين فهرستهاي جهان به شمار مي‌رود كه دسترسي به انواع مختلف انتشارات شامل مجلات، ادواري‌ها، كتب و نوارهاي صوتي را تضمين مي‌كند. همچنين، ارائه خدمات رايگان فاكس، تلفن و
E-mail از ديگر خدمات اين قسمت است. حوزههاي عمدهNSA شامل دراما، موسيقي كلاسيك و ادبيات مجموعه‌هاي ملي موسيقي است.
● خدمات كتابخانه
كتابخانه بريتانيا به ارائه خدمات متنوعي اقدام كرده كه در نوع خود بي‌نظير و يكتاست. در اينجا به شرح مختصر مهمترين خدمات كتابخانه مزبور مي‌پردازيم:
الف) خدمات كتابشناختي
۱) تهيه كتابشناسي ملي بريتانيا
۲) تهيه فهرست مجموعه‌هاي كتابخانه بريتانيا
۳) تهيه ركوردهاي كتابشناسي
۴) تهيه استانداردهاي كتابشناختي و مارك انگلستان
ب) خدمات data liscening
اين خدمات شامل خدماتي مثل مرجع، آگاهي رساني جاري و فهرستهاست. اين بخش تأمين‌كننده اطلاعات و منابع كاربران انگليسي و جهاني با كيفيت بالا مي‌باشد. حمايت كننده بخش مزبور، خدمات ملي كتابشناختي و مركز تهيه مدرك است.
ج) خدمات Patent Express
ارائه خدمات تحويل مدرك اختراعات از طريق اين بخش صورت مي‌گيرد كه به صورت online از خدمات كپي اين مجموعه مي‌توان بهره‌مند شد.
▪ سطوح ارائه خدمات در اين بخش ۳ سطح است شامل:
۱) Rush: same day despatch of orders recieived by (۱۴/۵ hours)
۲) Regular – ۲۴ hours
۳) Urgent fax back: orders recieived by (۱۴/۵) hour back with in ۳ hours
▪ خدمات زيراكس
وظيفه تهيه كپي از مقاله‌ها، مجله‌ها، گزارشها، كنفرانسها، مطالب فني و انتشارات دولتي بر عهده مركز تهيه مدارك كتابخانه مي‌باشد كه پس از تهيه، براي افراد ارسال مي‌گردد. همچنين بخش تكثير براي رفع نياز افراد نيازمند به خدمات ديجيتال، عكس و ميكروفيلم، به ارائه خدمات مي‌پردازد. در اين بخش، همچنين تهيه كتب چاپي، نسخ خطي و مجموعه‌هاي هند شرقي و تهيه نقشه امكان‌پذير است.
▪ خدمات توزيع مجدد كتب
توزيع كتب به دو صورت است:
۱) اول از طريق شبكه كتاب يا Book Net
ارسال كتابهاي دست دوم جهت فروش يا توزيع به كتابخانه‌هاي انگلستان يا سازمانهاي متقاضي، از اين طريق صورت مي‌گيرد؛ البته براي دريافت اين خدمات بايد در كتابخانه بريتانيا ثبت نام كرد و عضو شد.
۲) دوم از طريق Book Trov
اين بخش فراهم كننده زمينه فروش يا توزيع كتب دست دوم توسط هر شخصي در هر نقطهٔ دنياست و فهرست آن مشتمل بر كتب چاپي دست دوم در هر حوزه و زمينه موضوعي است. تنظيم آن براساس رده‌بندي ويدئويي مي‌باشد. با استفاده از نشانه‌هاي موجود در فهرست، مي‌توان كتابهاي خراب يا فرسوده يا كهنه را تشخيص داد.
▪ كتابخانه بانك تصوير
محل اين كتابخانه در سنت پانكراس است و مشتمل بر تصاوير با كيفيت عالي به عنوان گنجينه و ذخيره بين‌المللي است. اين تصاوير در موضوعات متنوع و متعدد بوده و شامل ۹۰۰۰ تصوير جاري مي‌باشد.
خدمات حفاظت و نگهداري
هزينه حفاظت و نگهداري مواد چاپي كتابخانه بريتانيا سالانه ۶ ميليون پوند برآورد شده است كه شامل اصلاًح، تعمير و صحافي منابع كتابخانه‌اي است. از سياستهاي اخير كتابخانه بريتانيا، ديجيتالي كردن مواد جهت حفاظت آنهاست. همچنين، تعداد زيادي از منابع به صورت ميكروفيلم در كتابخانه مزبور موجود است.
▪ خدمات كتابخانه جهت مدارس
حمايت كتابخانه از مدارس با تدارك كلاسهاي آموزشي جهت مربيان، معلمان، دانش‌آموزان، برگزاري نمايشگاه‌ها و گالريها، طرحهاي مشاركت و تدريس در مدارس صورت مي‌گيرد.
▪ خدمات آگاهي رساني جاري
اين خدمات داراي دامنه گسترده‌اي مي‌باشند. علت اصلي اين خدمات، روزآمدكردن اطلاعات افراد در زمينه‌ها و موضوعات مورد علاقه آنهاست كه از طريق ارائه فهرست مندرجات مجله‌ها و كنفرانسها و يا تهيه كپي، پروفايل كنفرانسها، پروانه‌هاي ثبت اختراع، خدمات جستجوي اطلاعات، علوم، تكنولوژي، پزشكي، مجله‌هاي الكترونيكي و فهرست مندرجات مجله‌ها، صورت مي‌گيرد. Inside Alert, Inside web پايگاههاي اطلاعاتي خدمات آگاهي رساني جاري‌اند.
پايگاه اول، شامل ۲۰۰۰۰۰ مجله پژوهش مهم است كه در كتابخانه بريتانيا وجود دارد و سالانه ۱۶۰۰۰ گزارش كنفرانس نيز به آن اضافه مي‌گردد.
پايگاه دوم از طريق پست، خدمات آگاهي رساني جاري را انجام مي‌دهد. اين كار با ارسال فهرست مندرجات مجله‌هاي مورد علاقه كاربر به desktop فرد انجام مي‌شود. همچنين، اطلاعات مقاله‌هاي منتشر شده كنفرانسها، كنفرانسهاي برگزار شده و سمينارهاي آينده به تناسب علايق فرد، جهت تهيه پروفايل كنفرانسها به‌صورت ماهيانه، فصلنامه و دوسالانه منتشر مي‌شود. افرادي كه مايل به دريافت اطلاعاتي در زمينهٔ اختراعات هستند، بايد هزينه مربوط را بپردازند كه مبلغ قابل توجهي است.
همچنين، به منظور كمك به محققان و پژوهشگران علوم اجتماعي و روزآمد نگه‌داشتن اطلاعاتشان و آگاهي از پيشرفتهاي صورت گرفته، مجله‌اي الكترونيكي به نام welfare reform منتشر مي‌گردد.
براي كمك به انجمنهاي آموزش عالي انگلستان در سپتامبر سال ۲۰۰۰ و به منظور خدمات آگاهي رساني جاري، پايگاه اطلاعاتي zetroc كه شامل شكل فهرست مندرجات مجله‌ها و كنفرانسها به صورت الكترونيكي بود، به وجود آمد. اين پايگاه ۱۸ ميليون مقالهٔ مجله‌ها و كنفرانسها را در بر مي‌گيرد و روزانه ۸۰۰۰ استناد به آن اضافه مي‌شود. مجله‌هاي موجود در اين پايگاه مورد علاقه جامعه پژوهش جهاني است. براي استفاده از اين خدمات مقررات خاصي وجود دارد كه عبارتند از:
۱) فقط سازمانهاي آموزشي انگلستان مي‌توانند از آن استفاده كنند.
۲) مسسه‌هاي آموزشي انگلستان و مؤسسه‌هاي آموزش عالي ايرلند و شوراهاي پژوهش در صورت تمايل به استفاده، با پرداخت هزينه‌هاي مربوط مي‌توانند از امكانات مزبور استفاده نمايند
منابع
ـ كتابخانه بريتانيا (۱۳۵۳). نامه انجمن كتابداران ايران، دوره ۷، شماره ۱، بهار ۱۳۵۳، صص ۳۸-۷۴.
ـ گلچين (۱۳۷۲)، رشد تكنولوژي آموزشي، دوره ۱۰، شماره ۱، مهر ۱۳۷۲، ص۴۶.
ـ معـرفي جهت‌هاي نوين استراتژيك كتابخانه بريتانيا (۱۳۸۰). اتفاق، دوره ۱، شماره ۶، تير ۱۳۸۰، صص ۱-۲.
ـ معرفي طرح ايجاد كتابخانه اروپايي واحد (۱۳۸۰) اتفاق، دوره ۱، شماره ۷، مرداد ۱۳۸۰، صص ۱-۲.
ـ مهدوي، شهرزاد (۱۳۷۴). ساخت كتابخانه جديد بريتانيا، آبادي، دوره ۵،
|
|
|
|
|
|