|
|
|
|
|
|
|
كتابخانه هاي آمريكــــــا- نويسنده:مسعود بهمن آبادي |
|
|
در آمريكا مجموعاً در حدود ۱۲۲۳۴۷ كتابخانه وجود دارد كه بزرگ ترين آنها كتابخانه كنگره آمريكا با بيش از ۱۱۹ ميليون كتاب و آثار فرهنگي در ۸۵۹ كيلومتر قفسه و سه ساختمان بزرگ است.
● مقدمه:
در آمريكا مجموعاً در حدود ۱۲۲۳۴۷ كتابخانه وجود دارد كه بزرگ ترين آنها كتابخانه كنگره آمريكا با بيش از ۱۱۹ ميليون كتاب و آثار فرهنگي در ۸۵۹ كيلومتر قفسه و سه ساختمان بزرگ است.
كتابخانه هاي آمريكا را مي توان به چهار دسته:
۱) كتابخانه هاي عمومي
۲) كتابخانه هاي دانشگاه ها
۳) كتابخانه هاي مدارس
۴) كتابخانه هاي تخصصي
تقسيم كرد. در ۵۰ ايالت آمريكا در مجموع ۹۰۴۶ كتابخانه عمومي (آمار سال ۱۹۹۹)، ۳۶۵۸ كتابخانه دانشگاهي (آمار سال ۹۸)، ۹۸۱۶۹ كتابخانه مدارس (آمار سال ۱۹۹۴) و ۱۱۴۷۴ كتابخانه تخصصي (۹۷۶۳ كتابخانه خصوصي، ۲۳۵ كتابخانه نيروهاي مسلح و ۱۳۷۶ كتابخانه تخصصي دولتي) وجود دارد. بديهي است منظور از كتابخانه تخصصي عمدتاً كتابخانه هايي است كه به موضوعات خاصي نظير موسيقي، بسكتبال، نيروهاي هوايي، راديو و تلويزيون و... مي پردازند كه ممكن است عامه مردم از طريق حضوري يا الكترونيكي به آنها دسترسي داشته يا نداشته باشند. به علاوه در اين بررسي كتابخانه هاي الكترونيكي كه كتاب ها را از طريق اينترنت به مردم مجاني يا پولي عرضه مي كنند منظور نشده است. اگرچه اين پديده درآمريكا رفته رفته بسيار جدي شده است. چنان كه اخيراً يكي از منزلگاه ها يا در واقع كتابخانه هاي اينترنتي ۱۲۵ هزار كتاب را از طريق الكترونيكي به طور پولي عرضه كرد و اينك نيز همچنان فعال است. شايد در صورتي كه مسايل فني (مثل ترافيك ارسال همزمان، پهناي باند و...) و نيز قانون حق التأليف و غيره كاملاً و در همه جا حل شود، تأسيس كتابخانه هاي اينترنتي با ميليون ها سند و كتاب براي استفاده عمومي يا خصوصي در سرتاسر جهان دور از ذهن نباشد.
● كتابخانه هاي عمومي
همان گونه كه ذكر شد در آمريكا براساس آخرين آمار (سال ۱۹۹۹) ۹۰۴۶ كتابخانه عمومي در ۵۰ ايالت وجود دارد. برخي ازاين كتابخانه ها، مركزي و برخي شعب كتابخانه هاي مراكز مختلف شهرها هستند. ضمن اينكه ۱۰ درصد از كتابخانه هاي عمومي متعلق به مؤسسات غيرانتفاعي است. اطلاعات زير براساس آخرين آمار (۱۹۹۹) تهيه شده است.
▪ پوشش:
در حدود ۹۷ درصد از مردم آمريكا به كتابخانه عمومي دسترسي دارند و ۷۵ درصد از كتابخانه هاي عمومي وصل به شبكه كتابخانه هاي سراسري عمومي هستند و از خدمات ميان كتابخانه استفاده مي كنند.
▪ هزينه:
مخارج سالانه اداره كتابخانه هاي عمومي ۶ ميليارد و ۶۰۰ ميليون دلار است كه ۶۴ درصد آن صرف حقوق كاركنان و ۱۵ درصد آن بابت خريد كتاب ها و آثار فرهنگي مي شود. ميانگين سرانه هزينه كتابخانه هاي عمومي براي هر نفر در سراسر آمريكا ۲۵/۲۵ دلار است. هزينه هاي كتابخانه هاي عمومي از طرف دولت و از محل ماليات پرداخته مي شود و استفاده از خدمات آن براي مردم مجاني است. به علاوه كتابخانه ها اعانه نيز از مردم جمع مي كنند و براي اين كارانجمن هاي دوستي تأسيس كرده اند.
▪ كاركنان:
كتابخانه هاي عمومي در آمريكا ۱۲۷۸۹۰ نفر كارمند تمام وقت دارند.
▪ تعداد كتاب و آثار فرهنگي ديگر:
در مجموع كتابخانه هاي عمومي سراسر آمريكا ۷۴۷ ميليون جلد كتاب دارند كه ۸/۲كتاب براي هر نفر در آمريكاست. به علاوه ۳۰ ميليون نوار يا نرم افزارهاي شنيداري و ۱۹ ميليون ويدئو و فيلم جهت امانت دادن دارند كه مي توان گفت براي هر ۱۰۰۰ نفر در آمريكا ۱/۵ نوار يا نرم افزار الكترونيكي جهت امانت دادن در اختيار كتابخانه هاي عمومي است.
▪ خدمات رايانه اي:
۹۲ درصد از كتابخانه هاي عمومي در آمريكا به اينترنت وصل هستند و از اين ميان ۸۸ درصد ازكتابخانه ها خدمات رايانه اي و اينترنت مجاني (كه شامل خدمات چاپ مطالب منزلگاه هاي اينترنتي نيز هست) در اختيارعموم قرار مي دهند.
▪ كتابداران:
هر ساله تقريباً ۵۰۰۰ نفر در رشته كتابداري در آمريكا و كانادا فارغ التحصيل مي شوند. انجمن كتابداري آمريكاAmerican Library Association مسؤول تأمين كتابدارهاي تعليم ديده براي كتابخانه هاست. با وجود اين كتابخانه ها به خصوص عمومي از دانش آموزان پاره وقت نيز براي سر و سامان دادن به كتاب ها استفاده مي كنند.
▪ توزيع و آثار فرهنگي:
در سال ۹۹ در مجموع ۱۴ ميليون قلم آثار فرهنگي در كتابخانه هاي عمومي به كتابخانه هاي ديگر امانت داده شده و يك ميليارد و هفتصد ميليون (۰۰۰/۰۰۰/۷۰۰/۱) آثار فرهنگي در چرخش بوده است.
▪ بخش هاي كودكان و نوجوانان:
تقريباً همه كتابخانه هاي عمومي بخش مناسبي را به كودكان و نوجوانان اختصاص داده و خدمات خاصي به آنها ارائه مي دهند. در سال ۹۹، ۶۲ درصد اقلام فرهنگي در چرخش را كودكان و نوجوانان به امانت گرفته اند و ۴۸ ميليون كودك و نوجوان در برنامه هاي خاص كتابخانه ها شركت كرده اند.
● خدمات ديگر كتابخانه هاي عمومي
كتابخانه هاي عمومي معمولاً كتاب، مجله، نوارهاي صوتي، سي.دي هاي صوتي و موسيقي، ويدئوها و دي.وي.دي فيلم هاي سينمايي و آموزشي، سي.دي هاي آموزشي، بازي و برخي از برنامه هاي رايانه اي را به طور مجاني در اختيار اعضا قرارمي دهند. به علاوه افراد مي توانند از رايانه هاي وصل به اينترنت كتابخانه ها به طور مجاني استفاده كنند. كتابخانه هاي عمومي در ضمن موظف اند با درخواست اعضا (ي غيرانگليسي زبان يا اقليت هاي زباني) بخش هاي ويژه اي را با آثارفرهنگي به زبان هاي مورد علاقه اعضا ايجاد كنند و آثار را به طور اماني در اختيار اعضا قرار دهند. به علاوه در صورتي كه اعضا به كتاب خاصي نياز داشته باشند كه در كتابخانه محل موجود نباشد، كتابخانه محلي از طريق سيستم ارتباطي بين كتابخانه ها كتاب را دراختيار عضو درخواست كننده قرار خواهد داد. كتابخانه ها برنامه هاي خاص كتابخواني، آموزشي زبان و...)و تفريحي نيز براي كودكان و نوجوانان و بزرگسالان ارائه مي دهند.
اخيراً كتابخانه هاي عمومي سايت هاي خاصي را براي ارائه كتاب هاي الكترونيكي از طريق ارائه كد خاص (Password) به اعضا نيز آغاز كرده اند كه تعداد كتاب هايي كه اعضا مي توانند از طريق اينترنت استفاده كنند متغير و معمولاً بيش از ۵۰۰۰ كتاب است. برخي از كتابخانه هاي عمومي خدمات ارسال كتاب و غيره با تلفن را به در خانه افراد مسن يا ناتوان نيز ارائه مي دهند.
● نحوه عضويت و امانت گيري آثار فرهنگي، انتخاب كتاب و غيره:
با مراجعه به كتابخانه ها و ارائه مدرك قبض برق يا گاز براي تأييد آدرس افراد، مي توان عضو كتابخانه هاي عمومي شد. اعضا مي توانند تا حدود ۳۰ كتاب عمومي را براي مدت ۲۱ روز كه البته قابل تمديد است) به امانت بگيرند. فيلم هاي سينمايي و تفريحي معمولاً جريمه نقدي دارد كه به حساب عضو منظور مي شود. انتخاب كتاب نيز از طريق مراجعه به مخزن، برگه دان يا استفاده از كامپيوتر انجام مي شود. كارت اعضا الكترونيكي است و با اسكن، اطلاعات راجع به اعضا بلافاصله به كامپيوترهاي كتابداران منتقل مي شود. همه آثار و كتاب هاي كتابخانه ها نيز شابك (باركد) دارند كه با اسكن، اطلاعات آن كتاب به كامپيوترهاي كتابداران داده مي شود. ضمناً همه كتاب ها اسكن مي شوند در غير اين صورت به محض اين كه كتابي از كتابخانه بيرون برده شود دستگاه هاي الكترونيكي جلوي در خروجي به صدا در مي آيد.
▪ مراسم:
بيشتر كتابخانه هاي عمومي در آمريكا در چند مراسم هفته ملي كتابخانه (ماه آوريل)، هفته كتاب هاي ممنوعه (سپتامبر)، هفته كتابخواني جوانان (اكتبر) و هفته كتاب كودكان (نوامبر) به طور جدي شركت مي كنند.
▪ سيستم كتابخانه ها:
سيستم كتابخانه هاي عمومي معمولاً سيستم دهدهي ديويي است.
● كتابخانه هاي دانشگاهي
از ۴۱۴۱ دانشگاه و مؤسسه آموزش عالي در سراسر آمريكا، ۳۶۵۸ مؤسسه آموزش عالي و دانشگاه كتابخانه هاي خاص خود را دارند. اطلاعات زير درباره اين نوع كتابخانه ها با استفاده از آخرين آمار (سال ۱۹۹۸) تهيه شده است.
▪ خدمات:
۴۲ درصد از كتابخانه هاي دانشگاهي در هفته بين ۶۰ تا ۷۹ ساعت و ۳۸ درصد از آنها در هفته بيش از ۸۰ ساعت براي استفاده دانشجويان و پژوهشگران باز هستند.
▪ تعداد كتاب ها: كتابخانه هاي دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي در آمريكا در مجموع ۹/۸۷۸ ميليون جلد كتاب و آثار جلد شده دارند.
▪ كاركنان:
اين كتابخانه ها مجموعاً ۹۶۷۰۹ نفر پرسنل دارند كه ۳۱ درصد كتابدار يا افراد حرفه اي، ۳۹ درصد كاركنان عادي، كمتر از ۱ درصد كمك كار متفرقه و ۲۹ درصد دانشجوي كمك كار بوده اند.
▪ هزينه ها:
در سال ۹۸، مجموعاً ۴ ميليارد و ششصد ميليون دلار (۰۰۰/۰۰۰/۶۰۰/۴) خرج كتابخانه هاي دانشگاهي شده است كه بخش عمده آنها صرف حقوق كاركنان (۵۰ درصد)، خريد (۲۱ درصد) و نگهداري كتب و آثار (۱۱ درصد) شده است. ضمناً ۶۴ درصد از كل اين مخارج صرف هزينه هاي كتابخانه هايي كه دانشگاه هاي آنها مدرك دكترا مي دهند شده است.
▪ هزينه بابت هر دانشجو:
در اين سال ميانگين هزينه كتابخانه هاي دانشگاهي بابت هر دانشجو ۲۵/۳۰۱ دلار و ميانگين مخارج بانك هاي اطلاعاتي دانشگاه ها ۸۴ دلار بابت هر دانشجو بوده است.
▪ رايانه و اينترنت:
در سال ۹۸، ۸۴ درصد از دانشجويان امكان استفاده از كاتالوگ الكترونيكي كتابخانه ها، ۹۵ درصد امكان استفاده از اينترنت در داخل كتابخانه ها و ۵۴ درصد امكان دسترسي به خدمات مرجع كتابخانه ها را از طريق پست الكترونيكي (ايميل) يا در داخل كتابخانه ها داشته اند. به علاوه ۹۲ درصد امكان استفاده از خدمات آموزشي نحوه استفاده از كتابخانه را داشته اند.
▪ ناتوان هاي جسمي:
۴۴ درصد از اين كتابخانه ها امكانات فني جهت كمك به ناتوان هاي جسمي و ۳۴ درصد امكانات داخلي دانشگاهي جهت كمك به ناتوان هاي جسمي براي استفاده از خدمات كتابخانه ها و ۶۵ درصد نيز امكان ارائه خدمات كتابخانه اي را به دانشجويان خارج از دانشگاه داشته اند.
▪ امكانات ارسال كتاب:
در حدود ۳۰ درصد از كتابخانه هاي دانشگاهي امكان ارسال مدارك و اطلاعات الكترونيكي را ازداخل كتابخانه براي اعضا داشته اند.
▪ امكانات سمعي و بصري:
هم اينك برخي از كتابخانه هاي دانشگاهي بخشي را به امكانات سمعي و بصري اختصاص داده اند بدين معني كه دانشجويان مي توانند در آن قسمت به فيلم هاي مورد علاقه خود را از طريق مانيتور اختصاصي نگاه كنند يا نوارها يا سي.دي هاي خاصي را گوش كنند. اگرچه اينك برخي از كتابخانه هاي عمومي نيز به خصوص كتابخانه هاي مركزي شهرها يا خاص، چنين خدماتي را در اختيار عموم مردم مي گذارند.
● كتابخانه هاي مدارس
طبق آمار سال ۱۹۹۴ (آخرين آمار موجود)، ۹۶ درصد از مدارس عمومي و ۸۰ درصد از مدارس خصوصي در آمريكا كتابخانه داشته اند. در مجموع در آمريكا ۷۷۲۱۸ كتابخانه در مدارس عمومي و ۲۰۹۵۱ كتابخانه در مدارس خصوصي وجود داشته است. اطلاعات زير نيز براساس آمار سال ۱۹۹۴ در آمريكا تهيه شده است.
▪ كاركنان:
از ميان ۱۴۶۹۵۰ نفر از كاركنان كتابخانه هاي مدارس ۴۴ درصد كتابدار حرفه اي، ۲ درصد كتابدار غير متخصص و ۳۶ درصد كاركنان معمولي بوده اند. به علاوه در حدود ۶۵ درصد از رؤساي كتابخانه ها از كاركنان تمام وقت مدارس، ۱۹درصد پاره وقت و ۱۹ درصد ديگر همزمان در بيش از يك مدرسه بوده اند. ۵۰ درصد از آنها نيز تحصيلات فوق ليسانس و ۸ درصد دكترا داشته اند.
▪ هزينه:
در سال ۱۹۹۴، مجموعاً ۸۲۸ ميليون دلار صرف كتابخانه هاي مدارس شده است كه ۶۷۶ ميليون دلار آن درمدارس عمومي و ۶۱ ميليون دلار آن در مدارس خصوصي هزينه شده است. (در آمريكا اينك ـ سال ۲۰۰۲ ـ تقريباً ۵۴ ميليون دانش آموز وجود دارد.)
▪ تعداد كتاب و آثار فرهنگي:
در سال ۹۴، كتابخانه هاي مدارس مجموعاً ۸۷۹ ميليون كتاب يا ۲۸ كتاب براي هر دانش آموز داشته اند. به علاوه ۶/۲ ميليون مجله، ۳/۱۳ ميليون نوار صوتي و ويديويي، ۵/۴۲ ميليون نوار و ديسك ديداري، ۴/۵ ميليون نرم افزار برنامه اي و ۳۱۴۰۰۰ سي.دي رام داشته اند.
منبع:www.aftab.ir |
|
|
|
|
|