يازدهم تير، بيست و هفتمين سالروز شهادت سومين شهيد محراب، آيت‌الله محمد صدوقي (1287 ـ 1361) است. احداث و مرمت نوزده مدرسه علميه در استان‌هاي يزد، خراسان و فارس، يكي از خدمات اجتماعي وي محسوب مي‌شود. "ايبنا" مروري دارد بر مهم‌ترين كتاب‌هايي كه تاكنون درباره اين شهيد منتشر شده‌اند.
به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، محمد صدوقي سال 1287 در شهر يزد به دنيا آمد و در سيزده سالگي تحصيلات علوم ديني را در مدرسه عبدالرحيم خان آغاز كرد.

در سال 1308 به اصفهان و بعد از يك سال به قم عزيمت كرد و دروس سطح و خارج فقه را در محضر آيات عظام فرا گرفت و به درجه اجتهاد رسيد.

آيت‌الله محمد صدوقي در حوزه علميه قم همزمان با تحصيل به تدريس پرداخت و مورد توجه حضرت امام خميني(ره) بود؛ چنان‌كه رسيدگي به برخي امور مالي به وي واگذار شد.

در سوم بهمن 1330 به دعوت بزرگان و مردم يزد و به دستور آيت‌الله بروجردي و توصيه حضرت امام‌ خميني(ره) به يزد عزيمت كرد و به تدريس، بازسازي مدارس علميه، برگزاري مجالس وعظ و خطابه، ترويج دين و حل مشكلات اقتصادي مردم پرداخت و مرجعيت امور ديني مردم يزد را برعهده گرفت.

فعاليت‌هاي سياسي آيت‌الله محمد صدوقي عليه حكومت پهلوي از 1341 با ارسال تلگرافي به شاه و مقابله با تصويب لايحه انجمن‌هاي ولايتي و ايالتي آغاز شد و تا پيروزي انقلاب ادامه يافت.

آيت‌الله محمد صدوقي رهبري حركت‌هاي انقلابي مردم يزد را به عهده داشت و اطلاعيه‌ها و سخنراني‌هاي روشنگرانه‌اش در مسجد روضه محمديه سبب افزايش آگاهي سياسي و حضور جدي مردم در صحنه‌هاي مبارزه بود.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي از سوي امام خميني(ره) امام جمعه يزد شد. همچنين براي تدوين قانون اساسي با انتخاب مردم به عضويت مجلس خبرگان اول درآمد. وي همواره در كمك به جبهه‌ها و انجام امور خيريه و خدمات اجتماعي پيشتاز بود.

از خدمات اجتماعي آيت‌الله محمد صدوقي مي‌توان به تعمير و بناي هجده مسجد، احداث و مرمت نوزده مدرسه علميه در استان‌هاي يزد، خراسان و فارس، تاسيس چندين بيمارستان، درمانگاه، سازمان خيريه و صندوق قرض‌الحسنه اشاره كرد.

از آيت‌الله محمد صدوقي فقط يك كتاب تحت عنوان "گفتار يكي از دانشجويان با آقاي دكتر ميمندي‌نژاد" و با اسم مستعار در سال 1333 توسط نشر گلبهار (يزد) منتشر شده است.

وي بارها از سوي منافقان مورد سوءقصد قرار گرفت و سرانجام در 11 تيرماه 1361 مطابق با دهم ماه رمضان سال 1402 قمري، پس از اداي نماز جمعه به شهادت رسيد.

حضرت امام خميني(ره) در پيام تسليتي او را دوست عزيز و قديمي خود خواندند و فرمودند: "اسلام خدمتگرازي متعهد، ايران فقيهي فداكار و استان يزد سرپرستي دانشمند را از دست داد."

مهم‌ترين كتاب‌هايي كه درباره آيت‌الله شهيد محمد صدوقي منتشر شده‌اند، عبارتند از:
ـ آيت تدبير و مدارا/ حجت‌‌الاسلام محمدحسن معزالديني / مركز نشر فرهنگ يزد، انتشارات كتابخانه‌هاي عمومي استان يزد.
ـ به ياد چهارمين سالگرد سومين شهيد محراب / حجت‌الاسلام ابوالقاسم مناقب.
ـ رهنمودهاي حضرت آيت‌الله صدوقي، سومين شهيد محراب (ديدار با اعضاي انجمن‌هاي اسلامي ادارات و موسسات دولتي استان يزد) / واحد تبليغات و آموزش اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي ادارات و موسسات (يزد).
ـ زندگي‌نامه شهيد آيت‌الله صدوقي / محمد موسوي/ نشر بشير (قم).
ـ مبارك باد معراج صدوقي بر همه ياران / حزب جمهوري اسلامي.
ـ يادنامه شيخ‌الشهداء / حيدر نيك‌آيين / بنياد شهيد انقلاب اسلامي، اداره كل پژوهش‌هاي فرهنگي (يزد).
ـ از محراب تا معراج (يادواره سومين شهيد محراب آيت‌الله صدوقي) / جهاد دانشگاهي دانشگاه شيراز / 1361.
ـ فاجعه دهم رمضان (يادواره سومين شهيد محراب، شيخ الشهدا آيت‌الله صدوقي)/ انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامي منطقه 2 كشور/ 1362.
ـ مجموعه اطلاعيه‌هاي سومين شهيد محراب حضرت آيت‌الله صدوقي از قبل انقلاب تا شهادت / مركز مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي / وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي / 1362.
ـ ي‍ادواره‌ س‍وم‍ي‍ن‌ ش‍ه‍ي‍د م‍ح‍راب‌ آي‍ت‌‌ال‍ل‍ه‌ ص‍دوق‍ي‌/ گردآورنده محمد مكي/ ان‍ت‍ش‍ارات‌ ام‍ام‌ م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر(ع‌) (قم) / 1362.
ـ گوشه‌هايي از زندگي شهيد رمضان، حضرت آيت ‌الله صدوقي / 1363.
ـ شهيد صدوقي (صداقت محراب) / محمدجواد نورمحمدي / سازمان تبليغات اسلامي، مركز چاپ و نشر / 1376.
ـ قنوت عشق (مجموعه دروس اخلاق و گزيده اي از گفتارها و ديدگاه‌هاي سومين شهيد محراب آيت‌الله صدوقي) / صدرالدين دهقان / فرمانداري يزد (يزد) / 1376.
ـ ياران امام به روايت اسناد ساواك (شهيد آيت‌الله حاج شيخ محمد صدوقي) (2جلد)/ مركز بررسي اسناد تاريخي وزارت اطلاعات / حوزه هنري، سازمان تبليغات اسلامي / 1377.
ـ شهيد صدوقي / هدايت‌الله بهبودي / انتشارات مدرسه / 1377.
ـ پرواز در محراب/ اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان يزد/ 1377.
ـ شهيد صدوقي (عملكرد، مبارزات، ديدگاه‌ها) / شهلا بختياري / مركز اسناد انقلاب اسلامي / 1378.
ـ لاله‌اي در كوير / زهرا شريفي / صدا و سيماي مركز يزد / 1378.
ـ ع‍لام‍ه‌ ص‍دوق‍ي‌، رادم‍رد ع‍ل‍م‌ و اي‍م‍ان‌/ ن‍وي‍س‍ن‍ده‌ م‍ص‍طف‍ي‌ ص‍دوق‍ي‌ / دارالام‍ام‌ ال‍رض‍ا(ع) (قم) / 1380.
ـ آيت صدق و صفا / سبحاني / مركز پژوهش‌هاي اسلامي صدا و سيما (قم) / 1380.
ـ مديريت بحران (پژوهش پيرامون ابعاد مديريتي سومين شهيد محراب آيت‌الله صدوقي) / محمد حجتي / ريحانة‌الرسول(ص) (يزد) / 1380.
ـ ي‍ادنام‍ه‌ ب‍زرگ‍داش‍ت‌ س‍وم‍ي‍ن‌ ش‍ه‍ي‍د م‍ح‍راب‌ ح‍ض‍رت‌ آيت‌‌ال‍ل‍ه‌ ص‍دوق‍ي‌(ره‌) / ب‍ه‌اه‍ت‍م‍ام‌ م‍ح‍م‍دحسن م‍ع‍زال‍دي‍ن‍ي‌ / وزارت‌ ف‍ره‍ن‍گ‌ و ارش‍اد اس‍لام‍ي‌/ س‍ازم‍ان‌ چ‍اپ‌ و ان‍ت‍ش‍ارات (تهران) و ان‍ج‍م‍ن‌ آث‍ار و م‍ف‍اخ‍ر ف‍ره‍ن‍گ‍ي‌ اس‍ت‍ان‌ ي‍زد / 1381.
ـ خ‍لاص‍ه ‌م‍ق‍الات‌ ك‍ن‍گ‍ره‌ ب‍زرگ‍داش‍ت‌ ح‍ض‍رت‌ آيت‌ال‍ل‍ه‌ ش‍ه‍ي‍د ص‍دوق‍ي‌(ره‌) / ان‍ج‍م‍ن‌ آث‍ار و م‍ف‍اخ‍ر ف‍ره‍ن‍گ‍ي‌ اس‍ت‍ان‌ ي‍زد؛ ب‍ه‌ك‍وش‍ش‌ ج‍واد ان‍ص‍اري‌‌ف‍رد / وزارت‌ ف‍ره‍ن‍گ‌ و ارش‍اد اس‍لام‍ي‌، س‍ازم‍ان‌ چ‍اپ‌ و ان‍ت‍ش‍ارات‌ / 1381.
ـ ش‍ه‍ي‍د ص‍دوق‍ي‌(ره‌) و ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ي‌ / م‍ح‍م‍د اخ‍وان‌ف‍رد / وزارت‌ ف‍ره‍ن‍گ‌ و ارش‍اد اس‍لام‍ي‌، س‍ازم‍ان‌ چ‍اپ‌ و ان‍ت‍ش‍ارات‌ / 1381.
ـ روزه‏دار سفر نور / محمدرضا كلانتري سرچشمه‏ / رادمنش (يزد) / 1383.
ـ شهيد صدوقي و شهادت‏ / محمدرضا كلانتري سرچشمه‏ / نشر شاهد/ 1383.
ـ آي‍ت‌‌الله ش‍ه‍ي‍د ص‍دوق‍ي‌ و دف‍اع‌ م‍ق‍دس‌/ م‍ح‍م‍درض‍ا ك‍لان‍ت‍ري‌ س‍رچ‍ش‍مه/ ك‍ن‍گ‍ره‌ ب‍زرگ‍داش‍ت‌ س‍وم‍ي‍ن‌ ش‍ه‍ي‍د م‍ح‍راب‌ وسرداران شهيد استان يزد/ 1384.
ـ نشريه شاهد ياران (شماره 34) / نشر شاهد / 1387.
ـ روزي خواهم خفت براي هميشه / شمسي خسروي / سوره مهر / 1388.
ـ قصه‌ي يك آشنا/ صديقه عظيمي‌نيا / صديقه عظيمي‌نيا (يزد) / 1388. 


منبع: ايبنا