|
|
|
|
|
|
|
|
|
كتابخانه ملي پرتغال |
كتابخانه ملي پرتغال براي يكسان‌سازي شيوه اداره و نگهداري كتاب در كتابخانه‌ها روش يكساني را پايه‌ريزي كرد. در يك دوره ده‌ساله (يعني از سال ۱۹۱۷ تا ۱۹۲۷) تغييرات اساسي در امر مدرنيزه‌كردن كتابخانه صورت گرفت كه آن را به يك ابزار تحقيقات علمي و ادبي تبديل نمود.
● تأسيس: ۱۷۹۶
● تاريخچه:
در حدود دويست سال پيش در سال ۱۷۹۶ به دستور «كوين مري اول» (مادر «دون ژوان ششم» از پادشاهان پرتغال)، كتابخانه عمومي دربار تأسيس شد. اين كتابخانه بعدها هسته اوليه كتابخانه ملي را تشكيل داد و مجموعه آن در سال ۱۸۳۴ با آوردن مجموعه صومعه‌هاي ازبين‌رفته به كتابخانه، افزايش يافت و در سال ۱۸۳۶ به «كتابخانه ملي پرتغال» تغيير نام داد كه در آن زمان ۱۸۰ هزار جلد كتاب داشت.
از سال ۱۹۸۶ تغييراتي در نحوه اداره و همچنين خدمات آن صورت گرفت و بازرسي و نظارت بر ديگر كتابخانه‌ها نيز در زمره وظايف كتابخانه ملي درآمد. كتابخانه ملي پرتغال براي يكسان‌سازي شيوه اداره و نگهداري كتاب در كتابخانه‌ها روش يكساني را پايه‌ريزي كرد. در يك دوره ده‌ساله (يعني از سال ۱۹۱۷ تا ۱۹۲۷) تغييرات اساسي در امر مدرنيزه‌كردن كتابخانه صورت گرفت كه آن را به يك ابزار تحقيقات علمي و ادبي تبديل نمود. پس از انقلاب ۱۹۷۴ كتابخانه ملي پرتغال به محل كنوني آن انتقال يافت و آيين‌نامه جديد آن در سال ۱۹۷۸ تنظيم شد و در سال ۱۹۸۰ به اجرا درآمد. از آن تاريخ به بعد كتابخانه ملي پرتغال به صورت يك سازمان مستقل درآمده است. قانون واسپاري در سال ۱۸۰۵ تصويب گرديد و بر اساس آن از هر كتابي كه در پرتغال چاپ مي‌شود بايد ۱۴ نسخه در اختيار كتابخانه ملي قرار گيرد. اين امر سبب گرديد كه منابع كتابخانه ملي وسيعاً افزايش يابد.
از سال ۱۹۸۶ كتابخانه ملي برنامه‌اي را با عنوان نظام «فهرستگان پيوسته»[۱] در سطح كشور به مورد اجرا گذاشت. اين برنامه شامل شناخت و اشاعه منابع موجود كتابخانه‌اي و تهيه فهرستي از آن‌ها در سطح كشور، گسترش تبادل كتاب بين كتابخانه‌هاي كشور، اداره پايگاه اطلاعات كتابشناسي پرتغال، و ايجاد يك سياست هماهنگ و همكاري در بين اين مؤسسات مي‌باشد.
اين نظام در حال حاضر بزرگترين مرجع كتابشناختي و كتابخانه‌اي در پرتغال به حساب مي‌آيد كه كليه كتابخانه‌هاي كشور مي‌توانند اطلاعات خود را دراختيار آن قرار دهند و حدود ۱۰۰ كتابخانه بزرگ پرتغال را زير پوشش دارد.
● بخش‌ها:
در حال حاضر بخش مرجع، قرائتخانه عمومي، نشريات، كتاب‌هاي خطي و نفيس، موسيقي، آرشيو آثار ادبي، ميكروفيلم، نابينايان، اطلاع‌رساني و ارتباطات، حفظ و نگهداري، ترميم و بازسازي كتب و آثار قديمي، روابط عمومي و همكاري‌هاي بين‌المللي، از بخش‌هاي كتابخانه ملي پرتغال مي‌باشند.
● بخش مرجع: بخش مرجع در سال ۱۹۸۲ در كنار فهرست مركزي در طبقه همكف ايجاد گرديد. در اين بخش منابع اطلاعاتي موردنظر مراجعان معرفي مي‌شوند و كتابداران، آنان را در جستجوي كتابشناختي در زمينه موردعلاقه‌شان ياري مي‌كنند. مراجعان به اين بخش مي‌توانند از طريق سامانه‌هاي دستي و ماشيني به كتابشناسي‌هاي عمومي يا منابع اطلاعاتي كه در بخش مرجع هستند دسترسي يابند.
فهرست كتاب‌ها بر اساس نام نويسنده، عنوان كتاب و موضوع، دسته‌بندي شده. از سال ۱۹۸۷ هيچ كارت‌برگه‌اي به اين مجموعه اضافه نگرديده و اطلاعات كليه منابع از اين تاريخ به بعد، در نظام ماشيني ثبت شده است. در سامانه ماشيني، اطلاعات مربوط به منابع قديمي و مجموعه‌هاي مخصوص نيز لحاظ گرديده كه در سامانه «فهرستگان پيوسته كتاب‌هاي پرتغال»[۲] قابل دسترسي است.
براي دسترسي به كتابشناسي‌هاي ديگر زبان‌ها، مراجعان مي‌توانند از مركز «لوح‌‌هاي فشرده» كه در اتاقي در مجاورت بخش مرجع است، استفاده كنند. منابع بخش مرجع شامل فرهنگ‌هاي لغت، دايره‌المعارف‌ها، كتابشناسي‌هاي عمومي و جهاني، مقاله‌نامه‌ها و راهنماها مي‌شود. براي كمك بيشتر به مراجعان بخش مرجع، گروهي از متخصصان حضور دارند كه مي‌توانند آنان را مستقيماً ياري كنند.
● قرائتخانه عمومي: در بخش قرائتخانه عمومي كه بيشتر منابع كتابخانه ملي در آنجا نگهداري مي‌شود ۰۰۰‚۳۰۰‚۲ جلد كتاب در ۰۰۰‚۸۰۰ عنوان از ۱۶ تا ۲۰ كشور جهان وجود دارد كه منابع آن از طريق قانون واسپاري، اهدا، خريداري، و تبادل تهيه مي‌گردند. طول قفسه‌هاي مخازن اين بخش ۳۰ كيلومتر است و بيشتر موضوعات آن ادبيات، علوم، هنر، علوم مدني، تاريخ، جغرافي و مذهب مي‌باشد. از سال ۱۹۸۶ تاكنون ۲۰۰۰ عنوان پايان‌نامه دكترا از دانشگاه‌هاي پرتغال جمع‌آوري گرديده كه اين مجموعه معمولاً در اختيار مراجعان قرار نمي‌گيرد.
قرائتخانه عمومي با ۲۲۴ صندلي در طبقه همكف قرار دارد و در مجاورت آن ۱۲ جايگاه اختصاصي براي اشخاصي كه در هنگام مطالعه به شرايط خاصي نياز دارند، قرار گرفته است. استفاده از اين جايگاه‌هاي اختصاصي بايد با درخواست از مدير كتابخانه صورت گيرد. براي استفاده از قرائتخانه عمومي نياز به كارت عضويت كتابخانه مي‌باشد. مراجعان مي‌توانند از طريق تلفن (رزرو كتاب) يا با مراجعه مستقيم، به كتاب‌ها دسترسي يابند.
● بخش نشريات: اين بخش مجموعه عظيمي از روزنامه‌هاي پرتغالي و ديگر زبان‌ها را شامل مي‌شود. در اين بخش ۷۰۰‚۴۸ عنوان نشريه نگهداري مي‌شود كه ۰۰۰‚۱۲ عنوان آن هنوز نيز چاپ مي‌شوند و اكثر آن‌ها به زبان پرتغالي مي‌باشند. قديمي‌ترين نشريه مربوط به سال ۱۶۴۰ است. بخش نشريات، قرائتخانه‌اي مخصوص خود دارد. با كارت عضويت كتابخانه مي‌توان از خدمات اين بخش استفاده كرد.
● بخش كتاب‌هاي خطي و نفيس: در اين بخش كتاب‌هاي خطي، نفيس و كمياب نگهداري مي‌شوند كه استفاده از آن براي عموم آزاد نمي‌باشد، و منابع آن ۰۰۰‚۱۳ عنوان كتاب خطي، تعداد قابل ملاحظه‌اي اسناد و مدارك خطي، و تعداد ۹۰۰‚۱۱۴ عكس و تصوير را شامل مي‌شود. استفاده از قرائتخانه اين بخش تنها با كارت عضويت مخصوص مجاز است.
بخش موسيقي: بخش موسيقي كتابخانه ملي از سال ۱۹۹۱ فعاليت خود را شروع كرده و تاكنون منابع آن به ۰۰۰‚۵۰ عنوان رسيده است كه از قرن دوازدهم تا بيستم را شامل مي‌شود.
بخش حفظ و نگهداري، ترميم و بازسازي كتب و آثار قديمي: با توجه به مراجعه عمومي و دسترس‌پذيربودن آثار موجود در كتابخانه پرتغال، بخش گسترده‌اي نيز به ترميم، بازسازي و نگهداري كتب و آثار موجود اختصاص داده شده است. اين بخش شامل حوزه ميكروفيلم، صحافي، و بازسازي آثار مي‌باشد.
● بخش تحقيقاتي: در بخش تحقيقاتي كتابخانه، «سرويس تحقيق فهرست كتاب» قرار دارد كه اين قسمت در زمينه تحقيقات مختلف، سياهه‌اي از آثار مربوطه را در اختيار محققان قرار مي‌دهد. استفاده از خدمات اين بخش عموماً به‌صورت درخواست كتبي است كه در مقابل آن، مبالغي نيز دريافت مي‌گردد.
● بخش روابط عمومي: وظيفه اين بخش اشاعه و معرفي فعاليت‌هاي كتابخانه مي‌باشد. در اين راستا برنامه‌ريزي ديدارهاي مختلف و تهيه كارت ورود به كتابخانه و برگزاري برخي نمايشگاه‌ها و كنفرانس‌ها يا معرفي كتب جديد با ويژگي‌هاي فرهنگي، از جمله اقدامات آن به حساب مي‌آيند.
در سال ۱۹۸۸ با ابتكار كتابخانه ملي پرتغال «موزه كتاب» تأسيس شد. اين واحد، نمايشگاه ثابتي از مجموعه‌اي از آثار خطي است كه بيانگر تاريخچه نشر كتاب از قرون وسطي تا قرن نوزدهم در غرب مي‌باشد.
كتابخانه ملي داراي بخش‌هاي ديگري از جمله بخش آرشيو آثار ادبي، قرائتخانه نابينايان، و بخش ميكروفيلم است. در بخش ميكروفيلم مراجعه‌كنندگان مي‌توانند با استفاده از دستگاه ميكروفيلم به آثار ميكروفيلمي دسترسي يابند. در آرشيو اين بخش ۸۰۰۰ عنوان ميكروفيلم (عمدتاً شامل اسناد) نگهداري مي‌شوند. ميكروفيلم‌هاي كتابخانه بيشتر شامل كتب نادر و منحصربه‌فرد و روزنامه‌ها و نشريات قرن نوزده و اوايل قرن بيستم (كه معمولاً كيفيت كاغذ آن‌ها خوب نبوده) مي‌باشد[۳].
● خدمات اطلاعاتي پيوسته:
▪ فهرست دسترسي عمومي پيوسته (اُپك)؛
▪ كتابشناسي ملي؛
▪ خدمات وب جهان‌گستر.
● كاركنان:
تعداد كارمندان كتابخانه در حدود ۲۷۳ نفر است كه ۵۷ نفر آنان كتابدار متخصص هستند.
● ورودي‌ها:
كتاب، نشريه، نسخه خطي، كتاب چاپ قديم، سند دولتي، نقشه، ميكروفيلم.
● انتشارات:
كتابخانه ملي اقدام به انتشار برخي از آثار هنري مي‌نمايد. اين كتابخانه داراي يك ماهنامه خبري و يك مجله است كه هر شش ماه يك‌بار منتشر مي‌شود و انتشار كتابشناسي ملي پرتغال و فهرستگان ملي را نيز بر عهده دارد.
همكاري بين‌المللي:
كتابخانه ملي پرتغال ضمن تبادل اطلاعات با ديگر كشورها، در كنفرانس‌هاي بين‌المللي كتابشناسي نيز شركت مي‌نمايد. اين مؤسسه عضو «ايفلا» و «انجمن كتابخانه‌هاي ايبرو امريكا»[۴] مي‌باشد و با آن‌ها به تبادل اطلاعات و تجربه مي‌پردازد. همچنين اين كتابخانه عضو «كنسرسيوم اروپايي كتابخانه‌هاي تحقيقاتي»[۵] مي‌باشد. كتابخانه ملي پرتغال سياست ويژه‌اي نيز در اينترنت داشته كه حاوي اطلاعات عمومي و فعاليت‌هاي مربوط به كتابخانه ملي مي‌باشد[۶].
● اطلاعات تماس:
▪ +۳۵۱ ۲۱۷ ۹ ۸۲۰۰۰ تلفن
▪ +۳۵۱ ۲۱۷ ۹۸۲ ۱۴۰ نمابر
▪ http://www.kb.nl/gabriel/en/countries.htm۱ پايگاه وب
▪ hn@bn.pt پست الكترونيكي
▪ Biblioteca Nacional, Campo Grande ۸۳ نشاني
۱۷۴۹-۰۸۱ Lisboa
Portugal
نما مجله الكترونيكي پژوهشگاه اطلاعات و مدارك علمي ايران
منبع:www.aftab.ir |
|
|
|