گروه : علوم انساني      رشته : حكمت      محل تولد : دهكده وسيج در فاراب      تاريخ تولد : 259
 خلاصه : ابونصر محمد بن طرخان فارابي فيلسوف ودانشمند ورياضيدان و منجم (332 - 259ه.ق) معروف به ابونصر فارابي، ملقب به معلم ثاني بود. وي در 259ه.ق در روستاي وسيج از ولايت فاراب در تركستان متولدشد. پدرش از فرماندهان سپاه بود. فارابي سالهاي عمر دراز خود را در بغداد گذرانيد و بيشتر كتابها خود را در آنجا نوشت . در سال 330ه.ق به دعوت سيف الدوله حمداني شيعي به دربار او رفت مدتي را در حلب گذرانيد و به شام و مصرنيز سفر كرد و به سال 339ه.ق در گذشت.
 اوضاع اجتماعي و شرايط زندگي : ابونصر محمد بن طرخان فارابي در سال 259ه.ق در روستاي وسيج واقع در ولايت فاراب در تركستان در خانواده يكي ار فرماندهان سپاه فاراب به نام طرخان فارابي متولد شد . پايگاه اجتماعي عالي پدر وي باعث شد كه در تحصيل علوم ، دررفاه كامل و با كيفيتي مناسب بكوشد و زمينه پيشرفتهاي بعدي وي فراهم آيد.
 تحصيلات رسمي و حرفه اي : ابونصر فارابي به سبب پايگاه اجتماعي بالاي خانوادگي خود در تركستان و فاراب مقدمات علوم را با كيفيتي مناسب آموخت. سپس به بغداد رفت و فلسفه ، رياضيات، نجوم و موسيقي نظري را نزد بزرگان مكتب نهضت اول ترجمه عباسي آموخت و به تحقيق در آن امور پرداخت.
 خاطرات و وقايع تحصيل : فارابي گرچه در فاراب در تركستان متولد شده بود، سالهاي دراز عمر خود را در بغداد گذرانيد وبيشتر كتابهاي خود را در آنجا نگاشت. بغداد در آن زمان پايتخت خلافت عباسي و از بزرگترين شهرها و مراكز علمي جهان اسلام در عصر رنسانس اسلامي ( قرن چهارم تا ششم ) بود.
 فعاليتهاي ضمن تحصيل : مسافرت در مراكز مهم علمي جهان اسلام در قرن سوم و چهارم از جمله بغداد، حلب، مصر و شام ، ديداد با بزرگان علمي آن مناطق و مطالعه و تحقيق در فلسفه ، نجوم و رياضيات از اموري بوده است كه ابونصر محمد بن طرخان فارابي را به خود مشغول مي داشت.
 استادان و مربيان : در منابع مستقيما كمتر به نام استادان ابونصر محمدبن طرخان فارابي اشاره شده است. بلكه نوشته اند كه ابونصر به آثار ابوالوفاي بوزجاني توجه داشته است . و نيز شرح هايي بر آثار دانشمندان قديم يونان و روم از جمله بطليموس و اقليدس نگاشته است.
 هم دوره اي ها و همكاران : حكيم شيخ الرئيس ابوعلي سينا از حكيمان جامع العلوم قرن چهارم و معاصر و معاشر با ابونصر محمد بن طرخان خوارزمي بوده است.
 وقايع ميانسالي : ابونصر فارابي سالهاي دراز عمر خود را در بغداد گذرانيد و بيشتر كتابهاي خود را در آنجا نوشت. وي در سال 330ه.ق به دعوت سيف الدوله حمداني، امير شيعي
 شاگردان : منابع كمتر نامي از شاگردان بلا فصل ابونصر محمد بن طرخان خوارزمي ذكر كرده اند. اما مي دانيم كه ابوعلي سينا آثار وي را مورد مطالعه قرار داده و گاه آنان را راهگشاي مي يافته است. ابوعلي درهمين راه ، شرح المجسطي اثر ابونصر فارابي را خلاصه كرده است.
 همفكران فرد : ابونصر فارابي همانند بوعلي سينا، فيلسوف و دانشمندي جامع العلوم بود كه فلسفه را به عنوان سرلوحه جستجو گري خود در رشته هاي گوناگون علمي قرار داده بود.
 آرا و گرايشهاي خاص : ابونصر فارابي همانند صوفيان زندگي مي كرده و لباس مي پوشيده است. او مانند فلاسفه بزرگ آن زمان از موسيقي علمي نظري اطلاعات زيادي داشته و كتابي هم دراين فن نوشته است . وي در رشته هاي مختلف علوم تاليفات متعدد دارد.

منابـــــــع

ابوالقاسم قرباني ، زندگينامه رياضيدانان دوره اسلامي از سده سوم تا سده يازدهم هجري. چاپ دوم . تهران، مركز نشر دانشگاهي ، 1375،صص341-340

آثار	ويژگي
كتاب الحيل الروحانيه و الاسرار الطبيعيه في دقائق الاشكال الهندسيه	فارابي اين كتابرا كه در ده فصل است در اسل 321 ه.ق نوشته است .ظاهرا هنگامي كه ابوالوفاي بوزجاني كتاب فيما يحتاج الله الصانع من اعمال الهندسه را تاليف مي كرده، اين كتاب را در مد نظر داشته است . نسخه خطي اين كتاب در اوپسالا موجود است
شرح المجسطي	اين كتاب شرح كتاب المجسطي اثر بطليموس است و نسخه خطي آن در كتابخانه مجلس به شماره 10945موجود است. ابن سينا اين شرح را مختصر كرده و اين مختصر به زبان روسي ترجمه شده است. فصلي از اين شرح را ابن صلاح همداني با عنوان زير نقادي قرار داده است : قول في بيان ما وهم فيه ابونصر فارابي عند شرحه الفصل السابع عشر من المقاله الخامسه من المجسطي و شرح هذا الفصل » نسخه خطي اين شرح در كتابخانه آستان قدس رضوي شماره 5593/7 موجود است.
كلام في شرحح المستغلق من مصادرات المقاله الاولي و الخامسه من اقليدس	اصل عربي اين كتاب ظاهرا از بين رفته است ولي ترجمه عبري آن موجود مي باشد و به زبان روسي نيز ترجمه شده است . اين كتاب در شرح مسئل هندسي است كه اقليدس در كتاب اصول خود مطرح كرده است.
المدخل الي الهندسه الوهميه	اين كتاب درباره بحثهاي تخصصي پيرامون هندسه است كه گرچه به نام ابونصر محمد بن طرخان فارابي ثبت شده است ، اما نسخه اي ازاين كتاب درهيچ كتابخانه اي معرفي نشده است. ابو نصر فارابي كتابي در موسيقي نظري علمي تاليف كرده است .گويا تاليف اين گونه كتب رسمياست كه ميان فلاسفه قرن سوم و چهارم هجري موسوم بوده است .
مدينه فاضله	كتابي يا رساله اي است كه در انديشه سياسي و فلسفه مربوط به آن كه شرايط هريك ازطبقات اجتماعي يك جامعه و وظايف سياسي آن مشخص شده است. گفته اند كه اين كتاب در نظريات سن اگوستين كشيش مسيحي قرون وسطي در نگارش كتاب يوتوپيا موثر بوده است.